صندوق جسورانه چیست؟ به همراه لیست صندوق ها در ایران

شرکت هایی که در آستانه تأسیس هستند و یا در مراحل اولیه شروع فعالیت به سر می‌برند جهت اجرای طرح‌های خود نیاز به نقدینگی بالایی دارند. این موضوع در خصوص شرکت‌های تازه بنیانی که طرح‌های خلاقانه و نوآورانه‌ای دارند و توسط کارآفرینان جوان تأسیس می‌شوند، بیشتر حائز اهمیت است. نبود نقدینگی و سرمایه کافی یکی از مهمترین دلایل شکست شرکت‌های تازه بنیان و طرح‌های کارآفرینی بوده و جامعه را از رشد و پیشرفت بیشتر بازمی‌دارد؛ بنابراین برای اجرایی شدن این طرح‌ها نیاز به حمایت‌های خارج از شرکت و تزریق نقدینگی وجود دارد. امروزه با افزایش پیچیدگی‌های مالی و پیشرفت تکنولوژی، سازوکاری برای تأمین مالی پروژه‌ها و طرح‌های جدید به وجود آمده است. یکی از اقدامات انجام شده در این راستا، تشکیل صندوق‌هایی برای اختصاص سرمایه به استارت آپ‌ها است تا بتوانند کسب‌وکار خود را رونق بخشند. صندوق‌ جسورانه نوعی صندوق سرمایه گذاری است که اقدام به بررسی کسب و کارهای نوپا کرده و پس از ارزیابی آن‌ها، سرمایه مورد نیاز را در اختیارشان قرار می‌دهد. در ادامه به تعریف و سازوکار این صندوق ها می‌پردازیم.

تعریف صندوق جسورانه

صندوق جسورانه، صندوق خطرپذیر و یا Venture Capital، صندوق سرمایه گذاری مشترک است که سرمایه خود را از شرکت‌ها، مؤسسات، صندوق ها و سرمایه‌داران حقیقی جمع‌آوری کرده و آن را در مشاغل نوپا و طرح‌های نوآورانه که دارای پتانسیل بالایی هستند، سرمایه گذاری می‌کند. هدف صندوق های جسورانه علاوه بر کسب بازدهی بالا از سرمایه گذاری در این حوزه، کمک به رشد اقتصادی و کارآفرینی، ایجاد اشتغال و توسعه فناوری است. بدین علت که سرمایه گذاری در طرح‌های جدید و شرکت تازه تأسیس دارای احتمال شکست و از بین رفتن سرمایه است، این صندوق ها ریسک بالایی دارند که سبب نام‌گذاری صندوق خطرپذیر برای آن‌ها نیز شده است. در عین حال در صورتی که پروژه‌های نوآورانه که در آن‌ها سرمایه گذاری شده است به رشد و موفقیت برسند بازده‌های بسیار بالاتری نسبت به سایر سرمایه گذاری‌ها در بازار کسب خواهد نمود؛ بنابراین می‌توان گفت که بازدهی و ریسک صندوق های سرمایه گذاری جسورانه بسیار بالا است.

ترکیب دارایی صندوق جسورانه

همان‌طور که در تعریف صندوق های جسورانه توضیح دادیم، این صندوق ها در طرح‌ها و شرکت‌های تازه تأسیس سرمایه گذاری می‌کنند. براساس مقررات سرمایه گذاری، معمولاً این صندوق ها بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از دارایی خود را در پروژه‌های نوپا سرمایه گذاری می‌کنند و مابقی سرمایه خود را به سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمد ثابت اختصاص می‌دهند.

مراحل سرمایه گذاری صندوق جسورانه

فرآیند سرمایه گذاری صندوق های جسورانه در طرح‌ها و پروژه‌ها به شرح زیر است:

ویژگی‌های صندوق جسورانه

1. وظیفه بررسی مدارک و شرایط مربوط به تأسیس صندوق جسورانه توسط کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته بررسی صندوق سرمایه گذاری جسورانه» صورت می‌پذیرد و مجوز نهایی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌شود.
2. دوره فعالیت صندوق های جسورانه از روز آغاز فعالیت خود حداکثر ۷ سال است و پس از طی شدن این بازه زمانی، صندوق باید منحل شود.
3. حداقل مبلغ مؤسسان صندوق در زمان تأسیس، باید حداقل ۱۰ میلیارد باشد.
4. در زمان تأسیس حداقل سه شخص حقوقی یا حقیقی واجد شرایط، باید حداقل ۵ درصد سرمایه صندوق را پرداخت نمایند.
5. قیمت اسمی هر واحد سرمایه گذاری ۱۰ میلیون ریال است.
6. به منظور کاهش ریسک سرمایه گذاری، بیش از ۲۰ درصد سقف منابع صندوق، در یک شرکت خاص سرمایه گذاری نمی‌شود. تنها یک شرکت می‌تواند بدون رعایت نصاب فوق تا ۳۰ درصد منابع صندوق را به خود تخصیص دهد.

انواع صندوق های جسورانه در ایران

با توجه به فعالیت بالای صندوق های جسورانه در دنیا، در سال‌های اخیر صندوق های جسورانه مختلفی نیز در ایران فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. براساس فهرست اعلام شده توسط شرکت فرابورس ایران، صندوق های جسورانه نام برده شده در جدول زیر در حوزه‌های متعددی اکنون در حال فعالیت هستند. اطلاعات جزئی مرتبط با این صندوق ها از جمله اساسنامه، امیدنامه و سایر مدارک را نیز می‌توان هم از سایت اختصاصی صندوق مورد نظر و هم از سایت کدال کسب کرد.

ریسک‌های صندوق های جسورانه

با توجه به توضیحات، دریافتیم که ریسک صندوق های جسورانه بسیار بالا است. عوامل ریسکی متعددی بر سرمایه گذاری این صندوق ها تأثیرگذار است و تنها باید از سوی افرادی صورت پذیرد که تحمل پذیرش چنین ریسکی را داشته باشند زیرا هیچ تضمینی نه تنها بر کسب سود، بلکه بر بازگشت سرمایه اولیه نیز وجود ندارد.

ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک بسیاری وجود دارد. (برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ریسک می‌توانید مطلب انواع ریسک سرمایه گذاری را مطالعه فرمایید.) از جمله اینکه حفظ سرمایه و کسب بازدهی بستگی بسیاری به موفقیت شرکت سرمایه‌پذیر دارد و در صورت شکست طرح یا پروژه، سرمایه صندوق نیز از بین می‌رود. به سرانجام رسیدن طرح‌ها نیز می‌تواند به وضعیت اقتصادی کشور و جهان، طرح‌های دولتی، تورم، واردات مواد اولیه و محصولات مرتبط و سایر موارد بستگی داشته باشد.

با توجه به حوزه‌های مختلفی که این نوع صندوق ها در آن‌ها سرمایه گذاری می‌کنند، می‌توانند ریسک سرمایه گذاری متفاوتی نیز داشته باشد. تغییر بودجه دولتی اختصاص داده شده به حوزه‌های مورد نظر، اعمال محدودیت‌ها، کاهش واردات یا صادرات، نوسانات نرخ ارز و سایر عوامل نیز باعث ایجاد ریسک  می‌شوند. همچنین هزینه‌های صندوق نیز می‌تواند سبب از دست رفتن سود یا سرمایه شود. وجود رقبا و اشباع بازار نیز یکی دیگر از ریسک‌های تأثیرگذار بر منابع مالی صندوق های جسورانه است.

مزایای صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

ایجاد این صندوق‌ها می‌تواند با جمع‌آوری مبالغ از سهامداران حقیقی و حقوقی، سرمایه لازم برای شروع به کار شرکت‌های نو پا را فراهم کند. هر شرکت تازه تاسیس نیاز به یک شروع مناسب با سرمایه‌گذاری بالا دارد تا بتواند هرچه سریعتر به اهدافی که در نظر دارد برسد. تمامی شرکت‌های نو پا در ابتدا بسیار آسیب‌پذیر هستند، چرا که سرمایه کافی را برای انجام فعالیت‌های خود ندارند به همین دلیل با شکست مواجه می‌شوند.
در پاسخ به این سوال که مهمترین مزیت صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه چیست؟ باید بگوییم بزرگترین کمکی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه به اقتصاد کشور می‌کنند حمایت از این شرکت‌‌های نو پا است تا بتوانند به رشد و بهره‌وری برسند.
شرکت‌هایی که در زمینه فعالیت خود رشد می‌کنند و به بازدهی می‌رسند حالا می‌توانند این سود را میان سهامداران خود تقسیم کنند. به این ترتیب نه تنها سرمایه‌گذاری در صندوق‌های جسورانه به نفع سهامداران و موسسان شرکت است، بلکه کمک بسیار زیادی به اقتصاد کشور خواهد کرد. بازدهی این صندوق‌ها تشویقی برای کارآفرینان است تا بتوانند با انگیزه بیشتری به تلاش در اهداف اقتصادی خود بپردازند.
از طرفی رونق اقتصاد کشور به ایجاد اشتغال بیشتر و توسعه فناوری منجر خواهد شد. در پاسخ به این سوال که مزایای دیگر صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه چیست؟ می‌توان به تشویق عمومی افراد جامعه برای انجام اختراعات و فعالیت‌های نوآورانه و فراهم آوردن زمینه تحقیق و توسعه و پروژه‌های خلاقانه اشاره کرد.

دلیل سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

شاید تا به این قسمت بزرگترین سوالی که در ذهن شما ایجاد شده باشد این است که با وجود ریسک سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها، چرا بسیاری از افراد در صندوق‌های جسورانه سرمایه‌گذاری می‌‌کنند و دلیل اصلی انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه چیست؟
دلیل این ریسک‌پذیری واضح است. اگر استارت آپی که شما در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید موفق شود، سود قابل توجهی به دست خواهید آورد. سودی که در مقایسه با خرید دیگر سهام‌ها هرگز تجربه نکرده‌اید. درست است که اکثر استارتاپ‌ها در ابتدای کار با شکست مواجه می‌شوند اما تعدادی که به هدف نهایی خود می‌رسند سود قابل توجهی را کسب خواهند کرد.
از طرفی مبلغ اولیه برای شروع این کسب و کارها بسیار کم است. به همین خاطر پس از موفقیت استارت آپ، شما می‌توانید تفاوت قیمتی که در خرید نماد پرداخت کرده‌‌اید را با قیمتی که افزایش پیدا کرده است به وضوح مشاهده کنید.

شرایط مورد نیاز برای سرمایه گذاری در صندوق های جسورانه

همان‌طور که توضیح دادیم، ریسک صندوق های جسورانه بسیار بالا است؛ بنابراین سرمایه گذاری در این صندوق ها نیز باید توسط افراد ریسک‌پذیر و جسور صورت گیرد که پیش‌بینی از دست رفتن کل سرمایه خود را داشته باشند؛ بنابراین صندوق های بازنشستگی با منابع مالی زیاد، شرکت ها، مؤسسات مالی، بیمه و افراد حقیقی سرمایه دار ریسک پذیر می‌توانند سرمایه گذاری در این صندوق ها را مدنظر قرار دهند.

سرمایه گذارانی که تمایل دارند تا در صندوق های جسورانه سرمایه گذاری کنند باید شرایط زیر را دارا باشند:

• کلیه سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی متقاضی باید بیانیه پذیرش ریسک سرمایه گذاری در این صندوق ها را رؤیت و امضا کنند.
• حداقل میزان سرمایه گذاری هر سرمایه گذار یک میلیارد ریال است ولی محدودیتی برای سقف خرید واحدهای سرمایه گذاری وجود ندارد.

کلام آخر

صندوق جسورانه نوعی صندوق سرمایه گذاری مشترک است که با هدف تأمین مالی شرکت‌های تازه بنیان و طرح‌های نوپا، سرمایه خود را از مؤسسات و شرکت‌ها، صندوق ها و یا افراد با منابع مالی زیاد تأمین می‌کند. با توجه به پتانسیل بالای طرح‌های خلاقانه، بازدهی مورد انتظار این صندوق ها نیز بالا خواهد بود؛ با این حال به دلیل وجود احتمال شکست در این پروژه‌ها، ریسک سرمایه گذاری در این صندوق ها نیز زیاد است. صندوق های جسورانه به راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید، حمایت از طرح‌ها و پروژه‌ها، اشتغال‌زایی، رونق اقتصادی و توسعه فناوری کمک به سزایی می‌کنند.