مقایسه صندوق های سرمایه گذاری از منظر ریسک

به دلیل تورم موجود در کشور، افراد همواره دغدغه حفظ ارزش سرمایه خود را دارند که به این منظور راه‎های سرمایه‌گذاری مختلفی را با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود انتخاب می‌کنند. یکی از تصمیمات مهم که افراد با آن مواجه هستند انتخاب حوزه مناسب برای سرمایه گذاری منابع مالی مازادشان است.

سپرده گذاری در بانک‌‌ها به عنوان یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری با نرخ سود تضمینی و ریسک کم همواره مورد توجه سرمایه‌داران بوده است اما بازده آن بیشتر از نرخ تورم نبوده و در طی سال‌های اخیر به دلیل اعمال محدودیت‌هایی از سوی بانک مرکزی بر نرخ سود سپرده‌های بانکی، این گزینه جذابیت کمتری برای افراد پیدا کرده و توجهات به سایر حوزه‌های سرمایه‌گذاری با نرخ سود بالاتر معطوف شده است.

این روزها یکی از گزینه‌های سرمایه گذاری پرطرفدار با توجه به عملکرد و میزان بازدهی آن، بازار سرمایه است البته این بازار از خیلی جهات به سایر بازارهای سرمایه گذاری، ارجحیت دارد که به زودی در سایر مقالات به تفصیل به بررسی علت این مورد خواهیم پرداخت.

ورود به بازار سرمایه به دانش و تخصص نیاز دارد که بدون آن‌ها افراد ضررهای سنگینی را متحمل خواهند شد. یکی از ابزارهای مالی پرطرفدار برای افرادی که وقت و یا تخصص لازم را برای ورود مستقیم به بازار سرمایه را نداشته ولی تمایل به سرمایه گذاری در این حوزه را دارند، صندوق‌های سرمایه گذاری است.

افراد همواره به دنبال کسب سود و بازدهی بیشتر هستند اما از سوی دیگر تا حدودی ریسک‌گریز بوده و از این موضوع هراس دارند، به همین دلیل در انتخاب حوزه سرمایه گذاری تردید دارند.

در این مقاله سعی شده تا با بررسی انواع صندوق های سرمایه گذاری از منظر ریسک، شما را با این ابزار مالی بیشتر آشنا کنیم.

رابطه ریسک و بازده مورد انتظار

یکی از موارد اولیه که افراد باید قبل از شروع سرمایه‌گذاری به آن توجه کنند، شناخت و تعیین میزان ریسک‌پذیری خودشان است زیرا این نکته بر انتخاب حوزه مناسب سرمایه گذاری آن‌ها مؤثر است و در گام بعدی باید در خصوص میزان ریسک‌های موجود در حوزه سرمایه گذاری ارزیابی داشته باشند.

شاید این سؤال پیش ‌آید که ریسک به چه معنا است؟ بازده یک سرمایه‌گذاری همیشه معادل آنچه پیش‌بینی می‌شود نخواهد بود در واقع بازده  واقعی سرمایه گذاری از آنچه که پیش‌بینی شده، متفاوت است. به عدم اطمینان در خصوص میزان بازدهی یک سرمایه گذاری و یا به معنی ساده‌تر به احتمال اختلاف میان بازده واقعی و بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری، ریسک گفته می‌شود. ریسک سرمایه گذاری می‌تواند مثبت و یا منفی باشد ولی غالباً افراد هراس از دست دادن همه یا بخشی از مبلغ سرمایه‌گذاری شده را دارند.

در اغلب مواقع ریسک و بازده با یکدیگر ارتباط مستقیمی دارند یعنی هر چه ریسک یک سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، بازده مورد انتظار آن نیز بیشتر است. البته نمی‌توان به این رابطه به شکل یک قانون ثابت و همیشگی نگاه کرد، چون ممکن است با ورود به یک بازار پر ریسک و اتخاذ تصمیمات نادرست، تمامی سرمایه‌مان را از دست بدهیم بنابراین باید یک ریسک و بازدهی معقول را انتخاب کنیم تا متضرر نشویم. حالت تعادل ریسک و بازده معرف توازن بین پذیرش کمترین ریسک و به دست آوردن بیشترین بازده ممکن است. در شکل زیر می‌توانید رابطه بین بازده و ریسک را مشاهده کنید.

صندوق‌های سرمایه گذاری

با وجودی که از دید متخصصان، ورود منابع مالی به بازار سرمایه با رشد و پیشرفت مالی برای سرمایه گذاران و اقتصاد کشور همراه است، اما این بازار به‌دلیل پیچیدگی و تخصص بالا برای افرادی که دانش لازم در این حوزه را ندارند، ریسک بالایی به همراه دارد.

صندوق های سرمایه گذاری به عنوانی بستری امن برای سرمایه‌گذاری این مشکل را برای افراد و همچنین سرمایه دارانی که وقت کافی برای بررسی و تحلیل دقیق بازار سرمایه ندارند، رفع نموده است. صندوق های سرمایه گذاری در کنار خدمت سبدگردانی اختصاصی یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری هستند که تحت نظارت سازمان بورس با هدف تجمیع وجوه سرمایه‌گذاران اقدام به سرمایه گذاری در دارایی‌های مختلف از جمله سهام، اوراق مشارکت، ابزارهای بازار پول و سایر دارایی های مالی می‌کنند و سرمایه گذاران را از سود بازار سرمایه منتفع می‌گردانند.

صندوق های سرمایه گذاری براساس دو مدل تقسیم‌بندی می‌شوند:

با توجه به ماهیت صندوق‌های سرمایه گذاری، افراد با هر میزان سرمایه قادر خواهند بود در دارایی‌های مختلفی سهیم شوند. این تنوع در سبد دارایی‌های صندوق‌ها ریسک سرمایه گذاری کمتری در مقایسه با ورود مستقیم افراد به بازار سرمایه خواهد داشت.

همان‌طور که گفته شد صندوق‌ها دارای سبدی متنوع از دارایی‌های مختلف هستند و این نکته شایان ذکر است که دارندگان واحدهای صندوق‌ها، بسته به نوع ترکیب دارایی این صندوق‌ها می‌توانند متحمل ریسک‌هایی شوند که در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع خواهیم پرداخت.

انواع صندوق‌های سرمایه گذاری براساس ترکیب دارایی

دسته‌‌بندی صندوق‌ها براساس ترکیب دارایی‌شان، یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای تمایز صندوق‌ها از یکدیگر است.

صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری با درآمد ثابت

این صندوق‌ها  بر اساس الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار موظّف هستند که حداقل ۷۵ درصد از دارایی‌های خود را به اوراق بهادار با درآمد ثابت از قبیل اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و… اختصاص دهند؛ همچنین تا سقف ۱۰ درصد از دارایی‌های صندوق به اختیار مدیر صندوق در سهام سرمایه‌گذاری خواهد شد. با توجه به آنکه بخش زیادی از سبد دارایی‌های این نوع از صندوق‌ها را اوراق با درآمد ثابت که پشتوانه آن‌ها دولت هستند، تشکیل می‌دهد در نتیجه نوسانات بازار تأثیر کمتری بر این صندوق خواهد داشت و همین موضوع موجب می‌شود که صندوق‌های با درآمد ثابت دارای ریسک کمتر و در نتیجه سودآوری کمتری در مقایسه با سایر صندوق‌ها داشته باشند.

این صندوق‌ها به دلیل ترکیب دارایی‌شان بسیار مشابه با سپرده های پس انداز بانک ها هستند با این تفاوت که غالباً سود بیشتری در مقایسه با سپرده‌های بانکی عاید سرمایه گذاران می‌کنند. علت این تفاوت آن است که در این صندوق‌ها همراه با سرمایه‌گذاری در اوراق درآمد ثابت درصدی از دارایی‌های صندوق هم در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود که همین امر منجر به تولید سود بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری کامل در اوراق مشارکت دولتی دارد.

افرادی که ریسک‌پذیری پایینی دارند و می‌خواهند سرمایه‌شان از نابسامانی و ریسک‌های بازار سرمایه در امان باشد می‌توانند این صندوق‌ها را انتخاب نمایند. سرمایه گذاران در این صندوق‌ها ترجیح می‌دهند با تحمل حداقل ریسک، بازدهی حداقل اما بیشتر نبست به سپرده های بانکی کسب کنند.

برای آشنایی بیشتر با صندوق های درآمد ثابت می‌توانید به سایت فیپیران مراجعه نمایید و عملکرد آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید. برای ارزیابی دقیق‌تر ریسک این صندوق‌ها نیز می‌توانید به گزارش‌های منتشر شده در سایت اختصاصی صندوق ها و ترکیب دارایی‌شان نیز مراجعه نمایید.

صندوق‌‎های سرمایه گذاری مختلط

صندوق های سرمایه گذاری مختلط بر اساس مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از دارایی‌های خود را به سهام یا حق تقدم سهام اختصاص داده و مابقی را به اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص می‌دهند.

ترکیب دارایی صندوق های سرمایه گذاری مختلط را در نمودار زیر می‌توانید مشاهده کنید:

این نوع از صندوق‌ها در مقایسه با صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت به دلیل اختصاص دادن بخش بیشتری از دارایی‌های خود به سهام دارای ریسک بالاتر و در نتیجه سود بیشتری نیز هستند. در واقع از لحاظ ریسک و بازده این نوع صندوق بین صندوق درآمد ثابت و سهامی قرار می‌گیرد. در واقع صندوق سرمایه‌گذاری مختلط می‌تواند تناسبی معقول بین ریسک و بازدهی ایجاد کند.

برای آشنایی بیشتر با صندوق های مختلط می‌توانید به سایت فیپیران مراجعه نمایید و عملکرد آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید. برای ارزیابی دقیق‌تر ریسک این صندوق‌ها نیز می‌توانید به گزارش‌های منتشر شده در سایت این صندوق ها و ترکیب دارایی‌شان نیز مراجعه نمایید.

صندوق‌ های سرمایه گذاری در سهام

صندوق های سرمایه گذاری در سهام بر اساس مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار، حداقل ۷۰ درصد از دارایی خود را در اوراق حق تقدم سهام و سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند. با توجه به آنکه سهام بخش بزرگی از سبد دارایی‌های این نوع از صندوق‌ها را شامل می‌شود در نتیجه نوسانات بازار بر ارزش دارایی‌های این صندوق اثرگذاری بیشتری داشته و در نتیجه سرمایه‌گذاری در صندوق‌های در سهام به معنای پذیرش ریسک بالاتر و در نهایت انتظار سود بیشتر در مقایسه با صندوق‌های با درآمد ثابت یا مختلط خواهد داشت.

صندوق های سرمایه گذاری در سهام دارای ترکیب دارایی زیر هستند:

این نکته شایان ذکر است که مدیر صندوق با دارا بودن دانش تخصصی و تجربه‌ در این حوزه، همواره سعی در کاهش ریسک سرمایه گذاران در این صندوق دارد اما به دلیل ماهیت بازار بورس، نمی‌توان سرمایه گذاری بدون ریسکی را تضمین نمود.

تحلیلگران اقتصادی بر این باورند در صورتی که افق سرمایه‌گذاری فردی بلندمدت‌ باشد، بازار سهام عملکرد بهتری در مقایسه با سایر بازارها نشان می‌دهد. در نتیجه صندوق‌های در سهام برای گروهی از افراد که ریسک‌پذیر بوده و دانش و یا زمان کافی برای بررسی بازار سهام ندارند گزینه سرمایه گذاری مناسبی است و این افراد می‌توانند انتظار سود بیشتری را در بلندمدت نیز داشته باشند.

شما همچنین با مراجعه به بخش صندوق‌ها در وبسایت فیپیران می‌توانید مقایسه‌ای بین بازده‌های ماهانه تا سالانه صندوق‌های مختلف براساس نوع آن‌ها داشته باشید و در واقع فعالیت صندوق‌ها را در کوتاه‌مدت و بلندمدت مورد ارزیابی قرار دهید. اطلاعات مهم دیگری که در این بخش می‌توان آن را بررسی کرد، میزان بازده صندوق‌ها از آغاز تأسیس است که نشان‌دهنده عملکرد هر صندوق در مقایسه با سایرین خواهد بود.

رتبه‌بندی صندوق‌ها براساس ریسک

همان‌طور که مشخص است بعد از سپرده‌های بانکی، صندوق‌های درآمد ثابت به عنوان یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری دارای کمترین ریسک و بازده است و صندوق های در سهام نیز دارای بیشترین ریسک و بالاترین بازده مورد انتظار است. لازم به ذکر است که ریسک بیشتر لزوماً به معنی بازدهی بیشتر نیست بلکه به معنی انتظار بازدهی بیشتر است. صندوق های مختلط نیز همان‌طور که مشخص است از منظر ریسک و بازده مابین صندوق درآمد ثابت و در سهام قرار دارد.

کلام آخر

با توجه به توضیحات داده شده می‌توان صندوق های سرمایه گذاری را ابزاری مناسب و قابل اطمینان برای ورود غیرمستقیم و با ریسک کمتر در مقایسه با سرمایه گذاری مستقیم در بازار سرمایه دانست. در انتخاب صندوق سرمایه گذاری مناسب عواملی زیادی تأثیرگذار هستند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• میزان ریسک‌پذیری فرد
• عملکرد صندوق‌ها
• ترکیب دارایی صندوق‌ها
• میزان ریسک هر صندوق براساس دارایی‌های آن
• بازه زمانی سرمایه گذاری
• میزان سرمایه

لازم به ذکر است که شرایط بازار سرمایه و نوسانات قیمتی در هنگام سرمایه‌گذاری نیز از دیگر عوامل مهم در انتخاب میان صندوق‌ها خواهد بود. به عنوان مثال بازار سهام با توجه به نوسانات و ریسک بالا، عدم اطمینانی را به همراه دارد در نتیجه این حوزه را باید با دید سرمایه‌گذاری بلندمدت در نظر گرفت و اگر فردی قصد سرمایه گذاری کوتاه‌مدت را دارد و یا به بازار و بازدهی آن خوش‌بین نیست، می‌تواند صندوق های درآمد ثابت را به جای صندوق های سهامی انتخاب کند. صندوق‌های مختلط نیز برای افرادی که در سطح متوسطی از ریسک پذیری قرار دارند مناسب است.

در نهایت می‌توان گفت صندوق های سرمایه گذاری براساس ترکیب دارایی‌شان توانسته‌اند فرصت سرمایه گذاری را برای افراد با هر سطحی از ریسک‌پذیری مهیا سازند و با توجه به عملکردشان در طی این سال‌ها روش امنی برای سرمایه‌گذاری هستند.