۶ نکته مهم برای انتخاب صندوق های سرمایه گذاری

یکی از موارد مهم برای انتخاب صندوق های سرمایه گذاری عملکرد گذشته آن ها است. با توجه به اینکه مدت زیادی از آغاز فعالیت های صندوق های سرمایه گذاری نمی گذرد اما تاکنون بسیاری از آن ها رشد قابل توجهی را نشان داده اند. با نگاهی به سابقه صندوق ها می توان رابطه مثبتی بین رشد دارایی های صندوق و عملکرد آن ها مشاهده کرد. این تاثیر در صندوق های بزرگ و کوچک می تواند متفاوت باشد. بنابراین یکی از مواردی مهمی که هر سرمایه گذار قبل از انتخاب و سپرده گذاری در صندوق ها باید در نظر بگیرد این است که بازدهی های دوره ای صندوق را در شرایط مختلف بازار در نظر بگیرد. البته با توجه به انواع مختلف صندوق های سرمایه گذاری این عامل می تواند متفاوت باشد. برای مثال بازدهی صندوق های سهامی را می توان با بازدهی بازار بورس و شاخص مقایسه کرد. زیرا عمده ترکیب دارایی این صندوق ها سهام و حق تقدم های قابل معامله در بازار بورس است. با نگاهی به گذشته می توان دریافت در شرایطی که بازار بورس عملکرد خوب و روند مثبتی را نشان می دهد، صندوق های درسهامی را باید انتخاب کرد که عملکرد آن ها نیز خوب و حتی بهتر از بازار بوده است. اما در مورد صندوق های از نوع درآمد ثابت امکان مقایسه عمکرد صندوق با بازار بورس وجود ندارد؛ زیرا عمده ترکیب دارایی این صندوق ها از نوع دارایی های با درآمد ثابت است. بنابراین باید عملکرد آن ها را با بازده و عملکرد دارایی های با درآمد ثابت بازار مقایسه کرد.

افراد مختلف درجه های ریسک پذیری مختلفی دارند و براساس اهداف و انتظارات خود از سرمایه گذاری، گزینه های متعددی را برای سرمایه گذاری می توانند در نظر بگیرند. برخی ممکن است ریسک های بالاتری را بتوانند تحمل کنند و با داشتن انتظار بازده های بالاتر در دارایی های با ریسک بیشتر مانند سهام و صندوق های در سهام سرمایه گذاری کنند. برخی دیگر ریسک گریز هستند و سرمایه گذاری با درجه اطمینان بیشتری را انتخاب می کنند. افراد ریسک گریز تمایل دارند تا دارایی های کم ریسک مانند سپرده های بانکی و صندوق های با درآمد ثابت را انخاب کنند. بعضی از افراد نیز هم در دارایی های پرریسک و هم در دارایی های کم ریسک سرمایه گذاری می کنند تا سبد متنوع با ریسک متعادلی را داشته باشند. بنابراین هر فرد قبل از آغاز به سرمایه گذاری و انتخاب گزینه متناسب با خود، باید میزان ریسک پذیری و انتظار بازدهی خود را تعیین کند. سطح ریسک پذیری می تواند در طول برهه های زمانی مختلف تغییر کند. شخصی ممکن است در یک زمان انتخاب های پرریسک داشته باشد و در زمانی دیگر گزینه های کم ریسک را انتخاب کند. بدین گونه شناسایی ریسک پذیری و برنامه ریزی براساس یکی از موارد مهم قبل از سرمایه گذاری است.

افراد، سپرده گذاری در حساب‌های بانکی را انتخاب می‌کنند تا نرخ سودی مشخص را بر روی اصل پول خود دریافت کنند. بسیاری از بانک ها برای سپرده های بانکی نرخ سودی را به‌عنوان تضمین سود در نظر می‌گیرند. نرخ سود تضمینی به این معنا است که بانک به‌طور قطع بر اساس بازدهی اعلام شده بر روی وجه سپرده گذاری به سرمایه گذاران سود می‌دهد. این بازدهی ممکن است در بازه‌های زمانی متفاوتی مانند ماهانه، سه‌ماهه، سالانه و … باشد. برخی دیگر از سپرده های بانکی نیز سودی بیش از سود تضمین شده ارائه می‌دهند. این میزان سود و کسب بازدهی بر روی سرمایه کل سپرده ها پس از پایان دوره، مشخص می‌شود.

از بین انواع صندوق های سرمایه گذاری، بیشتر صندوق های با درآمد ثابت سودی را بر سپرده سرمایه گذاران ارائه می دهند. اما طبق قوانین سازمان بورس، صندوق های سرمایه گذاری اجازه تضمین سود را ندارند و تنها می‌توانند نرخ سود پیش‌بینی شده خود را اعلام کنند. نرخ سود پیش‌بینی شده دوره‌های آتی توسط صندوق، بر اساس بازدهی دوره‌های قبل اعلام می‌شود. این صندوق ها دوره پرداخت سود خود را مشخص می‌کنند که این دوره می‌تواند ماهانه، سه‌ماهه، شش‌ماهه، یک‌ساله و دوره‌های دیگری باشد. برخی دیگر از صندوق ها دوره پرداخت سود را مشخص نمی‌کنند. برای مثال صندوق های سرمایه گذازی در سهام پرداخت سود ندارند و افراد از طریق افزایش ارزش خالص دارایی واحد صندوق می توانند کسب سود کنند. شایان ذکر است که؛ ایجاد بازدهی منفی نیز در صندوق های سرمایه گذاری محتمل است؛ اما هرچقدر پشتوانه صندوق سرمایه گذاری قوی‌تر باشد، امکان ایجاد سود منفی کمتر خواهد شد. حتی در برخی از موارد، سود پرداختی صندوق ها بر اساس عملکرد پایان دوره آن‌ها از سود اعلامی شده بیشتر است.

یکی از موارد بسیار مهم برای در نظر گرفتن صندوق سرمایه گذاری مناسب، ضامن نقد شوندگی صندوق است. افرادی که به دنبال افزایش سرمایه خود هستند، ابتدا به دنبال حفظ آن سرمایه هستند؛ بنابراین وجود ضامن نقد شوندگی صندوق این اطمینان خاطر را به سهامداران می‌دهد که آن‌ها در هر زمانی می‌توانند واحدهای صندوق را بفروشند و سرمایه خود را نقد کنند. ضامن نقد شوندگی در واقع یک شخصیت حقوقی است که تعهد خرید واحدهای سرمایه گذاری را می‌دهد. تأمین نقدینگی لازم برای ابطال واحدهای سرمایه گذاری ابتدا بر عهده صندوق است. در صورتی که بنا بر هر دلیلی صندوق نتواند نقدینگی مورد نیاز سهامداران را تأمین کند، ضامن نقد شوندگی مسئولیت پرداخت کل یا بخشی از سرمایه را بر عهده می‌گیرد. در واقع وجود ضامن نقد شوندگی یک امتیاز مثبت برای صندوق به حساب می‌آید و هرچقدر این ضامن پشتوانه قوی‌تری داشته باشد، افراد با دغدغه کمتری می‌توانند در صندوق ها سرمایه گذاری کنند. برای مثال ضامن نقد شوندگی بسیاری از صندوق های سرمایه گذاری بخصوص از نوع صندوق های درآمد ثابت، بانک ها هستند که ضامنی معتبر به حساب می‌آیند. اما بسیاری از صندوق ها نیز ضامن نقدشوندگی ندارند وسرمایه گذاران باید علاوه بر عملکرد صندوق به مدیران و سایر اطلاعات صندوق نیز توجه کنند.

ضریب بتا یا Beta Coefficient، میزان درجه حساسیت یک سبد از دارایی ها را نسبت به ریسک های کلان اقتصادی (ریسک سیستماتیک) نشان می‌دهد. ریسک سیستماتیک ریسکی است که با افزایش تنوع سبد سهام قابل حذف نبوده و مربوط به بازار است که آن را ریسک بازار نیز می‌نامند. این ریسک نه تنها بر سهام یک شرکت بلکه بر کل بازار تأثیر می‌گذارد. سرمایه گذاران فعال در بازار سرمایه باید نسبت به ریسک‌های موجود در این بازار مطلع باشند تا بر اساس میزان ریسک‌پذیری خود بهترین نوع سرمایه گذاری را انتخاب کنند. ضریب بتا به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا بتوانند ریسک گزینه‌های موجود را بهتر شناسایی کنند. محاسبه بتای صندوق نیز به سهامداران کمک می‌کند تا بتوانند میزان ریسک صندوق را دریابند. ضریب بتای برابر با یک نشان می‌دهد که رفتار سبد دارایی های صندوق با حرکت بازار مطابق است. اگر بتای یک صندوق از یک بیشتر باشد بدین معنی است که دامنه نوسانات قیمت واحدهای صندوق از تغییرات بازار بیشتر است و در مقابل اگر بتای یک صندوق کمتر از یک و بزرگ‌تر از صفر باشد، دامنه نوسانات =قیمت واحدهای صندوق از تغییرات بازار کمتر است. بتای کمتر از صفر نشان می‌دهد که حرکت قیمت واحدهای صندوق مخالف روند کلی بازار است؛ بنابراین در نظر گرفتن ضریب بتا به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا نسبت به انتخاب صندوق سرمایه ‌گذاری مناسب دید بهتری داشته باشند و بتوانند ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند. ضریب بتای هر صندوق را می‌توانید در جدول صندوق های سرمایه گذاری مختلف در سایت فیپیران واقع در ستون آخر مشاهده کنید. البته بتای صندوق ها در زمان های مختلف می تواند تغییر کند.

ارزش خالص دارایی های صندوق یا (Net Asset Value) NAV عبارت است از ارزش کل دارایی های صندوق که پس از کسر بدهی های آن به دست می‌آید. اگر این مقدار بر تعداد واحدهای صندوق تقسیم شود ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری بدست می‌آید. ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری صندوق نشان می‌دهد که در طی دوره سرمایه گذاری، واحدهای صندوق چه میزان افزایش یا کاهش قیمت داشته‌اند. همان‌طور که می‌دانید هر صندوق سرمایه گذاری دارای قیمت خرید یا ابطال است که بر اساس ارزش دارایی های صندوق به دست می‌آید. افرادی که واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری را خریداری می‌کنند در دارایی های آن صندوق سهیم هستند. با تغییر ارزش اوراق بهاداری که در سبد صندوق وجود دارد، قیمت واحدهای صندوق تغییر می‌کند. ارزش خالص دارایی های هر صندوق در انتهای روز کاری بر اساس قیمت پایانی دارایی های آن محاسبه می‌شود. قیمت ابطال واحدهای صندوق نیز بر اساس این ارزش خالص دارایی ‌ها با احتساب هزینه‌های صندوق تعیین می‌شود. صندوق های سرمایه گذاری مختلف بر اساس عملکرد طی دوره فعالیت خود، ارزش خالص دارایی های مختلفی دارند که سرمایه گذاران قبل از خرید واحدها باید از قیمت واحدهای صندوق ها مطلع شوند و سپس اقدام به خرید کنند. در نظر گرفتن معیار ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری صندوق در کنار در نظر گرفتن سایر عوامل به سهامداران کمک می‌کند تا بتوانند نسبت به بازدهی آتی صندوق دید بهتری داشته باشند. در مورد صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت به دلیل اینکه از سود دوره ای پرداخت می کنند، میزان سود از ارزش خالص دارایی پایان دوره کسر می شود، ارزش خالص دارایی به قیمت ابتدای دوره باز می گردد. اما ارزش ناخالص دارایی در صندوق های سهامی به دلیل عدم پرداخت سود، در طی دوره می تواند افزایش یابد.

با توجه به مطالب گفته شده می‌توان بیان کرد که عوامل بسیاری بر صندوق های سرمایه گذاری تأثیر گذارند بنابراین افرادی که تمایل دارند در این صندوق ها سرمایه گذاری کنند باید قبل از اقدام، آن‌ها را در نظر بگیرند. در این مطلب به پنج مورد مهم و تأثیرگذار پرداخته شد. عوامل دیگر مانند بازدهی از آغاز فعالیت، کارمزدها و عمر صندوق نیز وجود دارد که باید آن‌ها را بررسی کرد و در نظر گرفت. به‌طورکلی می‌توان گفت که سپرده گذاری در صندوق های سرمایه گذاری در کنار بازدهی بیشتری که از سپرده های بانکی دارند، ریسک کمتری نسبت به خرید و فروش سهام دارند و برای افرادی که زمان یا اطلاعات کافی برای فعالیت در بازار سهام ندارند، گزینه بسیار مناسبی است.