افراد، سپرده گذاری در حساب‌های بانکی را انتخاب می‌کنند تا نرخ سودی مشخص را بر روی اصل پول خود دریافت کنند. بسیاری از بانک ها برای سپرده های بانکی نرخ سودی را به‌عنوان تضمین سود در نظر می‌گیرند. نرخ سود تضمینی به این معنا است که بانک به‌طور قطع بر اساس بازدهی اعلام شده بر روی وجه سپرده گذاری به سرمایه گذاران سود می‌دهد. این بازدهی ممکن است در بازه‌های زمانی متفاوتی مانند ماهانه، سه‌ماهه، سالانه و … باشد. برخی دیگر از سپرده های بانکی نیز سودی بیش از سود تضمین شده ارائه می‌دهند. این میزان سود و کسب بازدهی بر روی سرمایه کل سپرده ها پس از پایان دوره، مشخص می‌شود.

صندوق های سرمایه گذاری نیز با توجه به نوع آن‌ها سودی را روی سپرده سرمایه گذاران ارائه می‌دهند؛ اما طبق قوانین سازمان بورس، صندوق های سرمایه گذاری اجازه تضمین سود را ندارند و تنها می‌توانند نرخ سود پیش‌بینی شده خود را اعلام کنند. نرخ سود پیش‌بینی شده دوره‌های آتی توسط صندوق، بر اساس بازدهی دوره‌های قبل اعلام می‌شود. شایان ذکر است که؛ ایجاد بازدهی منفی نیز در صندوق های سرمایه گذاری محتمل است؛ اما هرچقدر پشتوانه صندوق سرمایه گذاری قوی‌تر باشد، امکان ایجاد سود منفی کمتر خواهد شد. حتی در برخی از موارد، سود پرداختی صندوق ها بر اساس عملکرد پایان دوره آن‌ها از سود اعلامی شده بیشتر است.

یکی از موارد بسیار مهم برای در نظر گرفتن صندوق سرمایه گذاری مناسب، ضامن نقد شوندگی صندوق است. افرادی که به دنبال افزایش سرمایه خود هستند، ابتدا به دنبال حفظ آن سرمایه هستند؛ بنابراین وجود ضامن نقد شوندگی صندوق این اطمینان خاطر را به سهامداران می‌دهد که آن‌ها در هر زمانی می‌توانند واحدهای صندوق را بفروشند و سرمایه خود را نقد کنند. ضامن نقد شوندگی در واقع یک شخصیت حقوقی است که تعهد خرید واحدهای سرمایه گذاری را می‌دهد. تأمین نقدینگی لازم برای ابطال واحدهای سرمایه گذاری ابتدا بر عهده صندوق است. در صورتی که بنا بر هر دلیلی صندوق نتواند نقدینگی مورد نیاز سهامداران را تأمین کند، ضامن نقد شوندگی مسئولیت پرداخت کل یا بخشی از سرمایه را بر عهده می‌گیرد. در واقع وجود ضامن نقد شوندگی یک امتیاز مثبت برای صندوق به حساب می‌آید و هرچقدر این ضامن پشتوانه قوی‌تری داشته باشد، افراد با دغدغه کمتری می‌توانند در صندوق ها سرمایه گذاری کنند. برای مثال ضامن نقد شوندگی بسیاری از صندوق های سرمایه گذاری بخصوص از نوع صندوق های درآمد ثابت، بانک ها هستند که ضامنی معتبر به حساب می‌آیند.

صندوق های سرمایه گذاری در امیدنامه و اساسنامه خود اطلاعات دقیقی از نحوه فعالیت صندوق از جمله نحوه پرداخت سود را مشخص می‌کنند. برخی از صندوق ها دوره پرداخت سود خود را مشخص می‌کنند که این دوره می‌تواند ماهانه، سه‌ماهه، شش‌ماهه، یک‌ساله و دوره‌های دیگری باشد. برخی دیگر از صندوق ها دوره پرداخت سود را مشخص نمی‌کنند. در این صندوق ها، سود با بالا رفتن قیمت واحدهای صندوق خود را نشان می‌دهد؛ به عبارت دیگر سود به اصل سرمایه اضافه می‌شود و سهامداران در هر زمان می‌توانند با فروش بخشی از واحدهای صندوق یا کل آن، اصل سرمایه خود را به همراه سود طی دوره سرمایه گذاری دریافت کنند.

برای مثال، عمده صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت دوره بازپرداخت یک‌ماهه برای سود صندوق دارند. تاریخ پرداخت سود می‌تواند بر اساس قوانین صندوق در هر روزی از ماه باشد. این صندوق ها به دلیل آنکه بیشتر منابع خود را در دارایی های مالی با درآمد ثابت مانند گواهی های سپرده بانکی سرمایه گذاری می‌کنند، ریسک کمتری دارند که می‌توانند برای پرداخت سود خود دوره مشخص کنند؛ اما در مقابل بیشتر صندوق های سرمایه گذاری از نوع در سهام، دوره بازپرداخت سود ندارند. در این صندوق ها قسمت عمده منابع مالی به سرمایه گذاری در سهام مورد معامله در بازار بورس اختصاص می‌یابد و به علت ریسکی بودن سرمایه گذاری در سهام، این صندوق ها دوره پرداخت سود تعیین نمی‌کنند. با این حال، با بالاتر بودن ریسک صندوق های سرمایه گذاری، بازدهی این صندوق ها معمولاً بالاتر از صندوق های دیگر است؛ بنابراین قبل از انتخاب سرمایه گذاری در این صندوق ها، باید درباره نحوه و دوره‌های پرداخت سود آن‌ها اطلاعات کافی کسب کنید.

ضریب بتا یا Beta Coefficient، میزان درجه حساسیت یک سبد از دارایی ها را نسبت به ریسک های کلان اقتصادی  (ریسک سیستماتیک) نشان می‌دهد. ریسک سیستماتیک ریسکی است که با افزایش تنوع سبد سهام قابل حذف نبوده و مربوط به بازار است که آن را ریسک بازار نیز می‌نامند. این ریسک نه تنها بر سهام یک شرکت بلکه بر کل بازار تأثیر می‌گذارد. سرمایه گذاران فعال در بازار سرمایه باید نسبت به ریسک‌های موجود در این بازار مطلع باشند تا بر اساس میزان ریسک‌پذیری خود بهترین نوع سرمایه گذاری را انتخاب کنند. ضریب بتا به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا بتوانند ریسک گزینه‌های موجود را بهتر شناسایی کنند. محاسبه بتای صندوق نیز به سهامداران کمک می‌کند تا بتوانند میزان ریسک صندوق را دریابند. ضریب بتای برابر با یک نشان می‌دهد که رفتار سبد دارایی های صندوق با حرکت بازار مطابق است. اگر بتای یک صندوق از یک بیشتر باشد بدین معنی است که دامنه نوسانات قیمت واحدهای صندوق از تغییرات بازار بیشتر است و در مقابل اگر بتای یک صندوق کمتر از یک و بزرگ‌تر از صفر باشد، دامنه نوسانات =قیمت واحدهای صندوق از تغییرات بازار کمتر است. بتای کمتر از صفر نشان می‌دهد که حرکت قیمت واحدهای صندوق مخالف روند کلی بازار است؛ بنابراین در نظر گرفتن ضریب بتا به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا نسبت به انتخاب صندوق سرمایه ‌گذاری مناسب دید بهتری داشته باشند و بتوانند ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند. ضریب بتای هر صندوق را می‌توانید در جدول صندوق های سرمایه گذاری مختلف در سایت فیپیران  واقع در ستون آخر مشاهده کنید.

ارزش خالص دارایی های صندوق یا (Net Asset Value) NAV عبارت است از ارزش کل دارایی های صندوق که پس از کسر بدهی های آن به دست می‌آید. اگر این مقدار بر تعداد واحدهای صندوق تقسیم شود ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری بدست می‌آید. ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری صندوق نشان می‌دهد که در طی دوره سرمایه گذاری، واحدهای صندوق چه میزان افزایش یا کاهش قیمت داشته‌اند. همان‌طور که می‌دانید هر صندوق سرمایه گذاری دارای قیمت خرید یا ابطال است که بر اساس ارزش دارایی های صندوق به دست می‌آید. افرادی که واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری را خریداری می‌کنند در دارایی های آن صندوق سهیم هستند. با تغییر ارزش اوراق بهاداری که در سبد صندوق وجود دارد، قیمت واحدهای صندوق تغییر می‌کند. ارزش خالص دارایی های هر صندوق در انتهای روز کاری بر اساس قیمت پایانی دارایی های آن محاسبه می‌شود. قیمت ابطال واحدهای صندوق نیز بر اساس این ارزش خالص دارایی ‌ها با احتساب هزینه‌های صندوق تعیین می‌شود. صندوق های سرمایه گذاری مختلف بر اساس عملکرد طی دوره فعالیت خود، ارزش خالص دارایی های مختلفی دارند که سرمایه گذاران قبل از خرید واحدها باید از قیمت واحدهای صندوق ها مطلع شوند و سپس اقدام به خرید کنند. در نظر گرفتن معیار ارزش خالص هر واحد سرمایه گذاری صندوق در کنار در نظر گرفتن سایر عوامل به سهامداران کمک می‌کند تا بتوانند نسبت به بازدهی آتی صندوق دید بهتری داشته باشند.

کلام آخر

با توجه به مطالب گفته شده می‌توان بیان کرد که عوامل بسیاری بر صندوق های سرمایه گذاری تأثیر گذارند بنابراین افرادی که تمایل دارند در این صندوق ها سرمایه گذاری کنند باید قبل از اقدام، آن‌ها را در نظر بگیرند. در این مطلب به پنج مورد مهم و تأثیرگذار پرداخته شد. عوامل دیگر مانند بازدهی از آغاز فعالیت، کارمزدها و عمر صندوق نیز وجود دارد که باید آن‌ها را بررسی کرد و در نظر گرفت. به‌طورکلی می‌توان گفت که سپرده گذاری در صندوق های سرمایه گذاری در کنار بازدهی بیشتری که از سپرده های بانکی دارند، ریسک کمتری نسبت به خرید و فروش سهام دارند و برای افرادی که زمان یا اطلاعات کافی برای فعالیت در بازار سهام ندارند، گزینه بسیار مناسبی است.