روانشناسی بازار بورس

به دلیل وجود جذابیت بالا و پتانسیل فراوانی که بازار سرمایه و سهام دارد، استقبال مردم برای فعالیت در این بازار روز به روز بیشتر می‌شود. بسیاری از افراد تنها با شنیدن نام بورس و سهام، ترغیب می‌شوند که سرمایه‌ی خود را به بورس آورده و انتظار سودهای زیادی داشته باشند؛ اما باید توجه داشت سرمایه گذاری در این بازار، بدون تحلیل و دانش کافی می‌تواند با زیان همراه باشد. برخی از افراد تنها با شنیدن اخبار مختلف تصمیم به سرمایه گذاری می‌گیرند و مهم‌ترین مرحله قبل از ورود و فعالیت در بازار بورس یعنی آموزش بورس را نادیده می‌گیرند. کسب اطلاعات و آموزش، مطالعه مستمر و پیگیری اخبار و اطلاعات لازمه ورود به بازار سهام است. یکی دیگر از مواردی که افراد باید قبل از ورود به بازار بورس به آن توجه کنند، روانشناسی بازار است. روانشناسی به طور کلی به صورت فردی و جمعی قابل بررسی است. در بازار بورس هر دو نوع روانشناسی بر تصمیم‌گیری افراد تأثیرگذار خواهد بود. در این مقاله به بررسی مواردی که وجود ابعاد روانشناسی در بازار بورس را نشان می‌دهند، می‌پردازیم.

تأثیر روانشناسی در بازار بورس

افراد برای سرمایه گذاری خود اهداف مختلفی دارند؛ برخی از این اهداف واقع‌بینانه و برخی غیرواقع‌بینانه است.  به دلیل ماهیت نوسانی بازار بورس، اخبار و شایعات، به‌سرعت بر آن تأثیر می‌گذارد و نوسانات بازار نیز بر تصمیم‌گیری افراد اثرگذار می‌باشد. هرچقدر افراد بدون کسب آموزش، داشتن استراتژی و تجربه در بازار فعالیت کنند، تصمیم‌گیری آن‌ها متأثر از تغییرات بازار و معاملات آن‌ها براساس احساسات و هیجان خواهد بود. شناخت رفتارهای معامله‌گران، روانشناسی معاملات و کنترل هیجانات، یکی از مهارت‌هایی است که باید در کنار سایر مهارت‌ها به آن توجه نمود. موفقیت افراد در بازار بورس به این موضوع بستگی دارد که چقدر بتوانند احساسات خود را کنترل کنند.

آموزش بورس داده‌ها و اطلاعات درون مایه هر فرآیندی است، معامله در بازار بورس نیز تنها با داشتن اطلاعات امکان‌پذیر خواهد بود. اولین قدم برای کسب اطلاعات، آموزش بورس است. همه افراد با هدف کسب سود وارد بازار بورس می‌شوند و شاید در کوتاه‌مدت بدون دانستن سازوکار بازار و معاملات، بتوانند به بازدهی مناسبی دست یابند و از این موفقیت شادمان شوند؛ اما در طول زمان درک می‌کنند که با تصمیمات اشتباه به جای سود، ضرر کرده‌اند؛ بنابراین برای حضور بلند مدت در بازار بورس و معاملات هوشمندانه، لازم است که افراد یاد بگیرند از فرصت‌های مختلف چگونه بهترین استفاده را کنند.هرچه سهامداران درباره اقتصاد، بازار سرمایه و سهام، استراتژی‌های معاملاتی، ابزارها و اوراق مختلف و سایر موارد اطلاعات بیشتری داشته باشند، بازدهی بالاتر و بهتری را نیز کسب خواهند کرد.هرچه اطلاعات ما درباره موضوعی کمتر باشد، تأثیر احساسات بر تصمیمات و عملکرد ما هم بیشتر می‌شود؛ بنابراین یادگیری مداوم یکی از راه‌حل‌های دوری از احساسات در بورس است.

۱- تعیین قوانین و استراتژی‌های معاملاتی مختلف

پس از آشنایی با سازوکار بورس و کسب اطلاعات لازم، تعیین قوانین و استراتژی معاملاتی مهم‌ترین قدم برای فعالیت در بازار بورس است. تعیین قواعد منطقی و پایبند بودن به آن‌ها از تصمیمات احساسی و اقدامات فوری جلوگیری می‌کند. در صورتی که یکی از قوانین تعیین شده به مشکل برخورد کرد یا استراتژی معاملاتی با شکست مواجه شد، با بررسی دقیق موضوع می‌توان، از بروز مجدد اشتباه جلوگیری کرده و با تعویض آن‌ها براساس تجربیات موجود، بهترین استراتژی‌های معاملاتی را براساس اهداف و انتظاراتمان انتخاب کنیم. این نکته را نیز باید در نظر بگیریم که هر شخص دارای قوانین و استراتژی‌های معاملاتی مخصوص به خود است و این احتمال وجود دارد که استراتژی معاملاتی یک فرد برای شخص دیگری مناسب و کاربردی نباشد؛ بنابراین توجه به شایعات و صحبت‌های دیگران برای تعیین قوانین شخصی معاملات، کارساز نیست.

۲- کنترل احساسات و هیجانات

احساسات یکی از عوامل تأثیرگذار بر عملکرد و تصمیمات ما است. همه افراد حتی آن‌هایی که تصور می‌کنند بسیار منطقی هستند و براساس شواهد و واقعیت‌ها تصمیم می‌گیرند، ناخودآگاه درگیر احساسات هستند. در سرمایه‌گذاری‌ها و معاملات نیز، تأثیر احساسات دیده می‌شود. در برخی از جوانب زندگی وجود احساسات ارزشمند است و می‌تواند از ما فرد بهتری بسازد، اما در سرمایه‌گذاری کنترل احساسات اهمیت پیدا می‌کند. انتخاب دارایی‌ها و سرمایه گذاری باید بیشتر براساس منطق باشد تا احساسات. برخی از احساست مانند خشم از ضرر، هیجان از بالا رفتن قیمت‌ها، نگرانی از کاهش قیمت، خوشحالی از سود، ترس از آینده، اشتیاق برای سرمایه گذاری بیشتر، خوش‌بینی‌های بیش از حد یا بدبینی‌های افراطی، وابستگی احساسی به سهام، همه از جمله احساسات مخربی هستند که جلوی تصمیمات منطقی را می‌گیرند. وجود کمی هیجان برای فعالیت در بازار بورس لازم است، اما باید در نظر داشت که وزنه منطق باید بسیار سنگین‌تر از احساسات باشد تا سرمایه گذاری هوشمندانه‌تری داشته باشیم.

۳- استفاده از روش‌های مختلف سرمایه گذاری

یکی از روش‌هایی که می‌توان به جای سرمایه گذاری مستقیم در بازار بورس و سهام انجام داد، استفاده از خدمات مدیریت دارایی است. خدمات مدیریت دارایی در ایران چندی است که پا به عرصه بازار سرمایه نهاده و یکی از روش‌های اصلی سرمایه گذاری در بازار بورس است. این خدمات شامل ارائه صندوق های سرمایه گذاری و سبدگردانی اختصاصی توسط تیم‌های حرفه‌ای و شرکت‌های متخصص است. افرادی که از خود به شناخت کافی دست یافته‌اند باید بتوانند تشخیص دهند که بهترین روش برای سرمایه گذاری براساس اهداف خودشان چیست و چگونه می‌توانند با هوشمندانه‌ترین روش به این اهداف دست یابند. سرمایه گذاران بسیاری وجود دارند که بدون داشتن تعصب، به دلیل عدم داشتن وقت کافی یا اطلاعات لازم، خدمات مدیریت دارایی را انتخاب می‌کنند. می‌توان گفت که در زمان رونق بازار، بسیاری از این افراد از کسانی که خود به طور مستقیم در بازار خرید و فروش می‌کنند، بازدهی بیشتری کسب می‌کنند. این افراد واقعیت سازوکار بورس را درک کرده‌اند و متوجه شده‌اند که سپردن سرمایه به افراد متخصص که دانش و زمان کافی را برای این کار دارند در برابر صرف زمان زیاد یا کسب اطلاعات کم از میان انبوه اطلاعات و دانستنی‌هایی که برای فعالیت در بازار بورس لازم است، روش مؤثرتری است.

۴- پذیرش مسئولیت

پذیرش مسئولیت کارها یکی از مواردی است که به ما کمک می‌کند تا نگاه واقع‌بینانه‌تری نسبت به معاملات خود داشته باشیم. باید به یاد داشت هر عملی که انجام می‌دهیم براساس تصمیمات و اطلاعات موجود است؛ بنابراین با شکست در یک اقدام نمی‌توانیم دیگران یا اتفاقات غیرقابل کنترل را سرزنش کنیم. در این مواقع باید به دنبال ریشه مشکل به وجود آمده بوده و با تجربه‌ای که کسب کرده‌ایم، از تکرار آن در آینده جلوگیری کنیم. عدم پذیرش مسئولیت و اشتباهات، یکی از عواملی است که سبب بروز خشم و غم بیشتر شده و منجر به تصمیمات و اقدامات احساسی می‌شود. کسب تجربه یکی از قدم‌های رسیدن به موفقیت است.

۵- اعتماد به نفس

اعتماد به نفس به معنی باور داشتن توانایی‌ها است. یک سرمایه گذار موفق کسی است که پس از گذراندن مراحل ضروری برای حضور در بازار بورس، بدون ترس دست به تصمیم‌گیری و اقدام بزند. داشتن اعتماد به نفس به این معنی نیست که فرد هیچ اشتباهی نمی‌کند یا متضرر نمی‌شود؛ برعکس یک فرد با اعتماد به نفس کافی، فردی است که از اشتباهات گذشته خود بهترین درس‌ها و تجربیات را گرفته و اکنون با اتکا بر دانش و توانایی‌های خود، بهترین تصمیمات را اخذ می‌کند. موفق‌ترین سرمایه گذاران بازار بورس نیز در دوره‌هایی زیان دیده‌اند، اما اکنون بدون پیروی از افراد دیگر، به خودباوری رسیده‌اند.

کلام آخر

با توجه به مطالبی که بیان کردیم، احساسات بیش از حد، یکی از عوامل مخرب در سرمایه گذاری است. بازار بورس مانند هر بازار دیگری نیاز دارد تا از نظر روانشناسی نیز مورد توجه قرار گیرد. در نظر گرفتن عوامل روانشناسی در انتخاب سهام و معاملات، یکی از پایه‌های مهم برای سرمایه گذاری است. بدین ترتیب کنترل احساسات و هیجانات برای فعالیت در بازار بورس، بسیار اهمیت دارد. سرمایه گذاری می‌تواند در این بازار موفق شود که با روانشناسی بازار بورس آشنا بوده و بتواند مهارت‌های خود را در این زمینه بهبود دهد.

سرمایه گذاری در بازار بورس را می‌توان همانند بازی‌ای در نظر گرفت که در ابتدا یادگیری قواعد آن ضرورت دارد و در نهایت فردی در بازار بورس برنده خواهد بود که این قوانین را به طور صحیحی اجرا کند. در آخر برای آشنایی با قواعد بازار سرمایه، مطالعه مقاله “فکر برنده و فکر بازنده در بورس” نیز به شما پیشنهاد می‌شود.

[views id=”10686″]