ریسک های سرمایه گذاری در طلا چیست؟

سرمایه گذاران در مواجهه با ریسک ها و عدم قطعیت های سیاسی و اقتصادی، همواره به دنبال واکنشی مناسب به منظور حفظ ارزش سرمایه خود هستند. یکی از این واکنش ها سرمایه گذاری در بازار طلا بوده و این بازار را به یکی از مقاصد سنتی برای سرمایه افراد به عنوان یک دارایی امن تبدیل کرده است اما تعریف دارایی امن در ایران و سایر کشور های دنیا کمی متفاوت می­ باشد و از طرف دیگر سرمایه گذاری در طلا بدون ریسک نبوده و همواره ریسک هایی را متوجه سرمایه گذاران می کند که باید از آن آگاه بود. در این مقاله سعی شده تا به مهمترین ریسک های سرمایه گذاری در بازار طلا اشاره شود.

دارایی امن چیست؟

تعریف جهانی دارایی امن دارایی است که درجه ریسک بسیاری پایینی برای دارنده آن به همراه دارد و سرمایه­گذار به چشم دارایی تقریبا بدون ریسک به آن نگاه می­کند.این دارایی­ها شامل موارد زیر می شود

1.  اوراق قرضه (با درجه ریسک اعتباری
2. سپرده های بانکی
3. اوراق مبتنی بر دارایی های فیزیکی (مانند اوراق رهنی)

آنچه به اشــتباه در ایـران و در نــظر عـموم دارایی امـن تـلقی مـــی­شود در ادبـیات مالی بـین الملل «دارایـی­های پـناهگاه امن» Safe Haven Assets نامیده می­شوند. انتظار می­رود این طبقه دارایی در زمان نوسانات و به هم ریختگی بازارها با افزایش ارزش مواجه شوند. مهمترین این دارایی­ها در دنیا طلاست. طلا همانند پول چاپ نمی­شود و ارزش آن دستخوش نوسانات نرخ بهره نیست.   از نظر تاریخی طلا همواره ارزش خود را در طول زمان نگاه داشته است و به عنوان بیمه در برابر شرایط وخیم اقتصادی عمل نموده است. از آنجایی که طلا بر مبنای دلار قیمت گذاری شده پس تاثیرات افزایش تورم بر روی آن مثبت بوده و در شرایط تورمی سرمایه گذاری خوبی خواهد بود. طلا حتی در شکل انواع اوراق هم در نهایت امکان تبدیل شدن به دارایی فیزیکی داشته و خیال سرمایه گذار را راحت می­ کند.  در دنیای سرمایه­ گذاری خارج از ایران اصلی ترین ابزار معاملاتی طلا، معامله­ ی انس جهانی می­باشد، دارایی با نقدشوندگی بسیار بالا و جذابیتی همواره غیر قابل انکار.   همچنین تعریف انواع ابزارهای مالی جایگزین روی آن باعث جذابیت چند برابری انس جهانی شده است، حال آنکه طلای زینتی و انواع سکه­های طلا نیز در دسترس استفاده کنندگان بین المللی می باشد تا علاوه بر سرمایه گذاری امکان استفاده روزمره نیز وجو داشته باشد. اما عدم دسترسی سرمایه­گذاران ایرانی به بازارهای بین المللی شرایط سرمایه­گذاری بر روی طلا و ابزارهای آن را برای ایشان متفاوت کرده تا حدی که در ایران صرفا از طریق ابزارهای بومی امکان تملک و سرمایه­گذاری بر روی طلا وجود دارد.

1. سکه طلا (امامی و طرح جدید) در قطع­های مختلف
2. طلای آب شده
3. مثقال طلا
4. طلای زینتی
5. طلای دست دوم و …

ریسک‌های سرمایه گذاری در طلا

1. تاثیرگذاری قیمت دلار بر طلا
2. رفتارهای جمعی مردم در زمان بحران بازار
3. عدم امنیت و ریسک سرقت طلا

تاثیرگذاری قیمت دلار بر طلا

پیش از آنکه به ریسک‌های سرمایه گذاری در ابزارهای مذکور بپردازیم باید راجع به پایه های ارزشگذاری طلا در ایران بیشتر صحبت کنیم. قبلا هم گفتیم که یکی از متغیرهای اثر گذار بر طلا دلار است. این اولین ریسک سرمایه گذاری در طلاست چراکه با توجه به شرایط دشوار اقتصادی-سیاسی ایران طی دهه های گذشته تحلیل روند حرکت دلار در اقتصاد کشور همواره چالش­های زیادی با خود به همراه داشته است.

ذکر این نکته الزامیست که ارزش­گذاری سکه طی سال گذشته در ایران بیشتر از اینکه به روند انس جهانی وابسته باشد، همبستگی بالایی با روند نرخ دلار داشته است.

دلیل این امر هم ابهامات و نگرانی­های سیاسی بوده و در نتیجه آحاد مردم جهت قرار گرفتن در حاشیه امن به سمت معاملات طلا روی آوردند. پس در شرایط کنونی داشتن تحلیل مناسب و علمی از روند نرخ ارز قبل از سرمایه گذاری در همه ابزارهای طلا ضروری به نظر می رسد.

در رابطه با پایه دوم ارزشگذاری طلا، انس جهانی، هم شرایط متفاوت نخواهد بود. تعدد فاکتورهای تاثیر گذار بر روی روند انس و درگیر بودن اقتصادهای غول پیکر در این مسیر باعث شده حتی وجود نهادهایی بین المللی با قدمت صد ساله در عرصه تحلیل هم ضامن بهترین پیش‌بینی‌ها نباشد. همچنین تمامی تحلیل­ها از آنجایی که مفروضات آن ها به تناوب در حال تغییر می‌باشند باید در فواصل زمانی کوتاه مدت به روز رسانی شود و این مهم تنها از نهادهای مالی-سرمایه گذاری بر می­آید. چیزی که در دنیای سرمایه گذاری به عنوان مدیریت سرمایه فعال (Active Asset Management) از آن یاد می شود.

 تحلیل روند انس جهانی و فاکتورهای تاثیرگذار بر آن برای سرمایه گذاری بر روی طلا در ایران هم اهمیت به سزایی دارد. چرا که مطالعه روند تاریخی نرخ ارز در ایران همواره نشان داده به دلیل اتخاذ سیاست های نادرست بعد از دوره های التهاب ارزی، زمان سکون نرخ ارز فرا رسیده و در این دوران و با نوسانات حداقلی نرخ برابری دلار به ریال، وزن تحلیل انس جهانی در پیش بینی روند قیمتی طلا بسیار بالا می­رود.

رفتارهای جمعی مردم در زمان بحران بازار

مخاطره دوم سرمایه گذاری بر روی ابزارهای طلا در ایران رفتارهای دسته جمعی عموم جامعه در زمان های التهاب بوده که گاها می‌تواند تاثیراتی سوء بر روند قیمتی این دارایی داشته باشد. چیزی که در ادبیات مالی ایران حباب نام برده شده و به معنی فاصله قیمت بازاری از ارزش ذاتی دارایی است. نبود ابزارهای معاملاتی ارزی و سختی دسترسی به ارز (چه به صورت اسکناس و چه حواله) بر این حباب تاثیر به سزایی می­گذارد. این مهم به کرات و مخصوصا طی چند سال گذشته در بازار طلای ایران مشاهده شده است و اکثرا برای سرمایه­گذارانی که اطلاعات کافی و تخصصی در این زمینه نداشته اند چیزی جز ضرر به همراه نداشته است. این رفتارهای دست جمعی در هر دو فاز معاملاتی (رشدی و کاهشی) و با فراز و فرود قیمت ها موجب نوسانات شدید قیمتی شده که بعضا باعث کاهش و از بین رفتن سود سرمایه­گذاران غیرحرفه­ای می­شود. همین دلیل کافی است تا اهمیت حضور افراد در این بازار به صورت غیر مستقیم بیش از پیش مشخص باشد. استفاده از استراتژی­های معاملاتی پیشرفته و بهره گرفتن از نوسانات بازار توسط نهادهای حرفه­ای می­تواند سرمایه گذاری امن تر و و مطمئن تری برای افراد نا آشنا به مقوله های تخصصی باشد.

عدم امنیت و ریسک سرقت طلا

یکی از مخاطرات اصلی خرید طلا، عدم امنیت و ریسک سرقت در نگهداری این دارایی ارزشمند می باشد. داشتن مقادیر زیاد طلا همواره ریسک های زیادی با خود به همراه دارد چه برسد به حمل و نقل آن جهت فروش و معاوضه به قصد شناسایی سود و انجام معاملات فیزیکی. این مهم نیز ضرورت استفاده از ابزارهای مالی معاملاتی طلا (اعم از گواهی سکه، صندوق طلا و یا سبد اختصاصی طلا) را یادآور می­شود. این ابزارهای مالی توانایی کسب سود از بازار طلا را داشته و نقدشوندگی بالایی نیز دارند که این ویژگی­ها باعث شده که بازار آن ها از عمق قابل قبولی نیز برخوردار  باشد. 

نتیجه

شاید مهمترین نکته پیش از ورود به سرمایه گذاری در «دارایی های پناهگاه امن» کسب دانش لازم در حوزه تحلیل و معامله گری باشد و از آنجایی که کسب و به کارگیری این توانایی برای همگان میسر نیست، پیشنهاد می­شود برای بهره مندی از ظرفیت­های سودآوری بازار طلا، از سرویس­های تخصصی مدیریت سرمایه در این حوزه ارائه شده توسط شرکت­های سبدگردانی که نهادهای قابل اطمینان و دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار هستند استفاده شود.