تجزیه و تحلیل ۱۵ نسبت مالی

نسبت‌‌های مالی ‌می‌تواند به جذب مقدار زیادی از اطلاعات موجود در صورت‌‌های مالی یک شرکت کمک کند و به سرمایه گذاران این دیدگاه را بدهد که در این شرکت بمانند یا سرمایه خود را خارج کنند. بنابراین، آشنایی با روش‌های تجزیه و تحلیل نسبت، تلفیق آن‌ها با سایر قسمت‌ها و تفسیر تعداد بدست آمده  در اتخاذ تصمیمات بهینه سرمایه گذاری بسیار موثر است.

برای شروع سفر خود در دنیای تجزیه و تحلیل نسبت‌‌های مالی، شما نیاز به صورت‌‌های مالیِ مختلفی از شرکت دارید که برجسته‌‌‌ترین آن‌ها سه مورد است: صورت سود و زیان، ‌‌‌ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد. در این مقاله ما ۱۵ نوع از مهم‌ترین ابزارهای تجزیه و تحلیل نسبت های مالی را به شما آموزش می‌دهیم.

۱- سود به ازای هر سهم (EPS)

فرمول‌‌‌: سود خالص پس از مالیات تقسیم بر قیمت سهام

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: بیانیه درآمد

 معنای آن‌‌‌: ‌این نسبت سودهایی را که به سهامداران تعلق ‌می‌گیرد را اندازه گیری ‌می‌کند، اما ‌این بدان معنا نیست که‌ این سودها به ناچار بین سهامداران توزیع ‌می‌شود. توزیع سود سهام معمولاً منوط به تصمیم هیأت مدیره است.

اصل کلی ‌این است که اگر نتیجه نرخ سود بالا بود، نشانگر توجیه‌پذیر بودن سرمایه گذاری در آن شرکت است.

۲- قیمت سهم به سود (P / E)

فرمول‌‌‌: قیمت سهام یا همان ارزش بازاری تقسیم بر سود هر سهم

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: اظهارنامه درآمد‌‌‌، آخرین قیمت سهام

 معنای آن‌‌‌: ‌می‌توانید‌ این نسبت را زمان لازم برای بازیابی مبلغی که برای خرید سهم پرداخت کرده‌اید در نظر بگیرید با ‌این فرض که شرکت در سال‌های‌ آینده سود مشابهی کسب کند. به عنوان مثال اگر این نسبت برابر با ۵ باشد یعنی ۵ سال طول می‌کشد که شما با سرمایه‌گذاری در دارایی مربوطه سرمایه خود را دو برابر کنید. اصل کلی ‌این است که بدانید ارزش ذاتی سهام در آینده چگونه خواهد بود، با فرض بر نتایج بدست آمده و مقایسه آن.

۳- نسبت درآمد به رشد (PEG)

فرمول‌‌‌: نتیجه نسبت P / E تقسیم بر رشد سالانه سود هر سهم

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: صورت سود‌‌‌، قیمت اخیر سهام‌‌‌، پیش بینی برآورد رشد هر سهم

 معنای آن‌‌‌: این نسبت ممکن است بسیار شبیه به نسبت درآمد قیمت باشد اما‌ این نسبت؛ رشد درآمدی را که باید تخمین بزنید در نظر ‌می‌گیرد. عمدتاً عدد مطلوب برای این نسبت را ۱ یا زیر ۱٫۰ می‌دانند.

برای درک بهتر؛ این فرمول ارزش ذاتی را نسبت به روند واقعی بازار مقایسه می‌کند تا بدانید تحلیل شما درست بوده یا نه؟ 

۴- نسبت قیمت به فروش (P / S)

فرمول‌‌‌: ارزش بازار شرکت تقسیم بر درآمد عملیاتی (فروش) شرکت

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: صورت سود و زیان‌‌‌ و همچنین، ارزش بازار شرکت که در سایت TSE موجود است.

۵- ارزش بازاری به ارزش دفتری (PBV)

فرمول‌‌‌: حقوق صاحبان سهام تقسیم بر ارزش دفتری شرکت

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌ترازنامه‌‌‌، ارزش بازار شرکت که در سایت TSE موجود است

 معنای آن‌‌‌: ارزش دفتری در اصل در‌‌‌ ترازنامه است اما تحت نام دیگری نیز هست که: ارزش سهامِ سهامداران شناخته می‌شود و حقوق بخشی از شرکت در نظر گرفته ‌می‌شود که متعلق به صاحبان شرکت (سهامداران) است.

مشابه نسبت P / E‌‌‌، نسبت ارزش دفتری در درجه اول مبلغی ریالی است که شما هنگام انحلال شرکت می‌گیرید، با این نسبت می‌توانید بفهمید آیا این شرکت واقعاً رشد دارد یا فقط بدهی ایجاد می‌کند؟

۶- نسبت پرداخت سود سهام (DPR)

فرمول‌‌‌: سود سهام تقسیم بر سود خالص

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌بیانیه درآمد

 معنای آن‌‌‌: برخی از شرکت‌‌ها نسبت توزیع ثابت را حفظ ‌می‌کنند‌‌‌، در حالی که برخی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی و نیازهای رشد‌‌‌، سیاست‌‌های توزیع خود را تغییر ‌می‌دهند. ‌این هر یک از شرکت‌‌ها هستند که باید سیاست توزیع سود خود را با توجه به مصلحت سهامداران خود تعیین کنند. سرمایه گذار باید تغییرات سیاست تقسیم سود را از نزدیک دنبال کند که این نسبت به کمک او می‌آید.

به نسبت‌‌های ۷ و ۸ نسبت سودآوری میگویند، نسبت‌‌های سودآوری بیانگر میزان مهارت‌ یک شرکت در تبدیل عملیات تجاری خود به سود است و سود محرک اصلی قیمت سهام است که بدون شک در میان معیارهای مهمِ دنیای تجارت‌‌‌، امور مالی و سرمایه گذاری قرار دارد.

۷- نرخ بازده دارایی (ROA)

فرمول‌‌‌: درآمد خالص / کل دارایی‌‌ها

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌صورت سود‌‌‌،‌‌‌ترازنامه

 معنای آن‌‌‌: فرضاً یک شرکت دارایی‌‌هایی مثل (زمین، تجهیزات و غیره) را برای تجارت خریداری ‌می‌کند. نسبت بازده دارایی نشان دهنده میزان موفقیت شرکت در استفاده از دارایی‌‌های خود برای تولید سود چگونه است. به عنوان مثال‌‌‌، اگر شرکت A با دارایی ۱۰ میلیارد درآمد خالص ۱ میلیاردی را گزارش کند‌‌‌، بازده دارایی آن ۱۰٪ است. به عبارت دیگر‌‌‌، ‌این شرکت سالانه به ازای هر ۱ میلیارد از دارایی‌‌های خود‌‌‌، ۱۰۰ میلیون تومان درآمد کسب ‌می‌کند. ناگفته نماند که هرچه نرخ بازده بالاتر باشد‌‌‌، برای سهامداران بهتر است.

۸- نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)

فرمول‌‌‌: درآمد خالص تقسیم بر سود صاحبان سهام

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌صورت درآمد‌‌‌،‌‌‌ ترازنامه

 معنای آن‌‌‌: ارزش سهامداران اصطلاح دیگری برای مالکان شرکت است. نرخ بازده حقوق صاحبان سهام نشان دهنده میزان مهارت شرکت در پاداش دادن به سهامداران خود است. به عنوان مثال‌‌‌، اگر شرکت B‌‌‌، که سهامداران آن دارای سود ۲۰۰۰۰ ریال هستند‌‌‌، درآمد خالص ۱۰،۰۰۰ ریال را گزارش کند‌‌‌، پس بازده سهام سهامداران آن ۵٪ است. ناگفته نماند که هرچه نرخ بازده بالاتر باشد‌‌‌، برای سهامداران بهتر است.

۹- حاشیه سود خالص

فرمول‌‌‌: سود خالص تقسیم بر فروش

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌ترازنامه و صورت سود و زیان

 معنای آن‌‌‌: حاشیه سود به درصدی از درآمد شرکت پس از کسر کلیه هزینه‌‌ها‌‌‌، استهلاک‌‌‌، سود‌‌‌، مالیات و سایر هزینه‌‌ها گفته ‌می‌شود. بدیهی است که هرچه حاشیه بیشتر باشد‌‌‌، برای سهامداران بهتر است.

نسبت های ۱۰ و ۱۱ را نسبت‌‌های نقدینگی می‌گویند.

نسبت‌‌های نقدینگی بیانگر توانایی شرکت در ‌ایفای تعهدات خود در کوتاه مدت است. نقدینگی برای شرکت مهم است زیرا در شرایط دشوار‌‌‌، شرکت بدون نقدینگی کافی برای پرداخت بدهی‌‌های کوتاه مدت خود‌‌‌، ممکن است مجبور شود تصمیمات نامطلوبی را برای جمع‌آوری پول اتخاذ کند (به عنوان مثال فروش دارایی با قیمت پایین‌‌‌، استقراض با نرخ بهره بالا‌‌‌، فروش بخشی از شرکت به یک سرمایه گذار و غیره).

۱۰- نسبت نقدینگی فعلی

فرمول‌‌‌: دارایی‌‌های جاری تقسیم بر بدهی‌‌های جاری

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌ترازنامه

 معنای آن‌‌‌: نسبت نقدینگی فعلی؛ توانایی یک شرکت در پرداخت بدهی‌‌های کوتاه مدت خود را با دارایی‌‌های کوتاه مدت خود اندازه گیری ‌می‌کند. اگر نسبت فعلی بیش از ۱٫۰ باشد‌‌‌، دارایی‌‌های کوتاه مدت شرکت بیش از بدهی‌‌های کوتاه مدت است. با‌این حال‌‌‌، اگر نسبت فعلی کمتر از ۱٫۰ باشد‌‌‌، دارایی‌‌های کوتاه مدت شرکت کمتر از بدهی‌‌های کوتاه مدت است. بنابراین‌‌‌،‌ این شرکت ممکن است در برابر شوک‌‌های غیرمنتظره در اقتصاد یا محیط کسب و کار آسیب پذیرتر باشد.

۱۱- نسبت سریع

فرمول‌‌‌: (دارایی‌‌های جاری – موجودی انبار) تقسیم بر بدهی‌‌های جاری

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌ترازنامه

 معنای آن‌‌‌: نسبت سریع توانایی یک شرکت را برای انجام تعهدات مالی کوتاه مدت خود اندازه گیری ‌می‌کند. با توجه به‌ اینکه روند تسویه موجودی ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد‌‌‌، نسبت نقدینگی فوری موجودی کالا را در نظر نمی‌گیرد‌‌‌،‌ این فقط دارایی‌‌هایی است که امروز ‌می‌توانند برای پرداخت بدهی کوتاه مدت استفاده شوند. به بیان دیگر این نسبت وضعیت نقدینگی شرکت را سختگیرانه‌تر بررسی می‌کند.

۱۲- نسبت بدهی به سود صاحبان سهام

فرمول‌‌‌: کل بدهی‌‌ها تقسیم بر کل ارزش سهامداران

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌ترازنامه

 معنای آن‌‌‌: نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام رابطه بین ارزش سرمایه‌ای که قرض گرفته شده است (یعنی بدهی) و ارزش سرمایه‌ای که سهامداران در شرکت سرمایه گذاری کرده اند (یعنی ارزش ویژه) را اندازه گیری ‌می‌کند. به طور کلی‌‌‌، در صورت بالا بودن نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام در شرکت‌‌‌، شرکت در معرض خطر بیشتری قرار ‌می‌گیرد زیرا اگر شرکت نتواند تعهدات بدهی خود را انجام دهد‌‌‌، ورشکست خواهد شد.

۱۳- نسبت پوشش بهره

فرمول‌‌‌: سود قبل از بهره و مالیات تقسیم بر هزینه‌‌های بهره

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌صورت سود و زیان

معنای آن‌‌‌: نسبت پوشش بهره‌‌‌، توانایی یک شرکت را برای انجام تعهدات خود از نظر پرداخت بهره‌‌‌، اندازه‌گیری ‌می‌کند. درصورتی که شرکت نتواند سود کافی برای پرداخت بدهی خود را بدست آورد‌‌‌، ممکن است به ورشکستگی منجر شود. نسبت پوشش بهره کمتر از ۱٫۰ معمولاً نشان دهنده نقص مالی است.

۱۴- نسبت گردش دارایی

فرمول‌‌‌: فروش کل تقسیم بر کل دارایی‌‌ها

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌صورت سود‌‌‌،‌‌‌ ترازنامه

معنای آن‌‌‌: گردش دارایی نشان دهنده توانایی یک شرکت در استفاده از دارایی‌‌های آن برای تولید و فروش بیشتر است. به عنوان مثال‌‌‌، اگر شرکت A با دارایی ۵۰ میلیارد، فروش ۱۰۰ میلیاردی را گزارش کند‌‌‌، گردش دارایی آن دو برابر است. به عبارت دیگر‌‌‌؛ ‌این شرکت به ازای هر ۱ میلیارد از دارایی‌‌های خود‌‌‌، سالانه ۲ میلیارد فروش‌ ایجاد ‌می‌کند. نرخ بالای گردش مالی به معنای استفاده کارای شرکت از دارایی‌‌های خود است و نرخ پایین به معنای عدم استفاده کارای شرکت، از دارایی‌‌های خود است و ممکن است در مدیریت یا تولید با مشکل روبرو شود.

۱۵- نسبت دوره گردش موجودی کالا

فرمول‌‌‌: هزینه کالاهای فروخته شده تقسیم بر متوسط ارزش موجودی کالا (به عنوان مثال ارزش موجودی کالا در ابتدای سال و ارزش موجودی کالا در پایان سال تقسیم بر ۲)

آنچه شما نیاز دارید‌‌‌: ‌‌‌صورت سود‌‌‌،‌‌‌ ترازنامه

معنای آن‌‌‌: گردش موجودی‌‌‌، کارایی شرکت را در چرخش موجودی اندازه‌گیری ‌می‌کند. به طور کلی‌‌‌، میزان بالای گردش موجودی کالا نشان ‌می‌دهد که ‌این شرکت نسبت به سرعت موجودی خود را ‌می‌فروشد و‌این به خوبی نشانگر فعالیت و کارایی آن است.

سخن پایانی

در مقاله سعی شد به صورت جامع، تمامی نسبت‌های مهم در بازار سهام را به شما آموزش دهیم تا بتوانید تصمیمات درست‌تری اتخاذ کنید، برای درک بهتر این نسبت‌ها بد نیست مطالعاتی در خصوص ارزش‌گذاری سهام نیز داشته باشید.