تأثیر ریسک‌های سیاسی بر بازار بورس ایران و جهان

در طول برهه‌های زمانی مختلف، علاوه بر ریسک‌های اقتصادی موجود که بر بازارهای مالی بین‌المللی و داخلی تأثیر گذاشته است، ریسک‌های سیاسی فراوانی نیز بوده است که بر بازارهای متعددی تأثیرگذار بوده است. نتایج به‌دست‌آمده از بررسی ریسک‌های سیاسی نشان داده است ریسک سیاسی بر عمق بازارهای بورس نیز تأثیر معناداری داشته است. در پی تنش‌های اخیر بین ایران و آمریکا در منطقه، بازارهای جهانی و داخلی تحت تأثیر قرار گرفتند. با توجه به عمق این اتفاق، در این مقاله به ابعاد مختلف تأثیرات پرداخته و روند این تأثیرات را بررسی می‌کنیم.

تأثیر ریسک‌های سیاسی  بر بازارهای جهانی

یکی از ویژگی‌های بازار سرمایه هر کشور تأثیرپذیری از مسائل سیاسی است و در برخی اوقات این تأثیرات می‌تواند بسیار پیچیده و چند وجهی باشد و مدت ‌زمان زیادی تاثیر خود را حفظ کنند. ریسک‌های سیاسی سبب می‌شود سرمایه‌گذاری ‌ها کاهش یابد و افراد بیشتر از روی هیجان و احساس تصمیم بگیرند تا اینکه به‌طور اساسی شرایط را بررسی کرده و ابعاد مختلف را در نظر بگیرند. تحقیقات بسیاری نشان می‌دهد که ریسک‌های سیاسی بر بازار سهام کشورهای توسعه‌یافته بیشتر از بازار سهام کشورهای درحال‌توسعه اثر می‌گذارد. تنش‌های اخیر منطقه نیز سبب کاهش و سقوط ارزش برخی از سهام در کشورهای مختلف مخصوصاً در شرق آسیا شده است؛ به‌عنوان‌ مثال بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص سهام اس اند پی (S&P500 Index) و شاخص ام اس آی آسیا (MSI Index) در پی این حوادث دچار کاهش شدند. پس از این حادثه‌ها، قیمت نفت جهانی با افزایش قیمت روبرو شده و تا ۷۰ دلار رشد کرده است. نفت برنت و نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز افزایش قیمت یافته‌اند. با این‌حال ارزش دلار در بازار جهانی در برابر سایر ارزها دچار کاهش شد. این اتفاق بر قیمت طلای جهانی نیز تأثیر داشته است که قیمت طلا به بالاترین نرخ خود در چند ماه اخیر رسیده است. قیمت فلزات گران‌بهای دیگر مانند نقره، پلاتین و پالادیوم نیز در بازارهای خود افزایش قیمت داشته‌اند. با توجه به افزایش تنش‌ها در عراق، بین ایران و آمریکا، روند نوسانات بازارهای بورس، نفت و سایر بازارهای بین‌المللی ادامه خواهد یافت؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این اتفاق یک ریسک سیاسی بزرگ بین کشورهای مختلف بوده است که بازارهای متفاوتی را تحت تأثیر خود قرار داده است.

تأثیر ریسک‌های سیاسی بر بازار بورس ایران

به دلیل اینکه بازارهای سرمایه نقش اساسی در توسعه اقتصادی هر کشور ایجاد می‌کنند، ریسک‌های سیاسی می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم اثرات منفی عمیقی بر سرمایه ‌گذاری‌های داخلی و خارجی بگذارد. بسیاری از تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که تاکنون ریسک‌های سیاسی متفاوتی بر نوسان بازدهی سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران مؤثر است. در پی درگیری‌های نظامی در منطقه، بازار بورس و اوراق بهادار تهران در ابتدای هفته (۲۱ دی ماه ۹۸) با ترس و هیجان کار خود را آغاز کرد. این اتفاق سبب تغییر الگوی رفتاری در بازار بورس شده و نوسان و ریسک و بازده بازار را دست خوش تغییراتی کرده است. در روز اول هفته شاخص بورس با افت ۱۵ هزار واحدی مواجه شد و بسیاری از نمادها با صف‌های فروش سنگینی مواجه شدند. این افت شدید باعث شد تا بسیاری از سهامداران برخی از شرکت‌ها بدون توجه به وضعیت بنیادی صنایع و شرکت‌ها اقدام به فروش کنند.

با توجه به رفتارهای مختلفی که سهامداران نشان دادند می‌توان الگوهای رفتاری مختلفی را در این شرایط اینگونه شناسایی کرد:

الف) برخی از سرمایه‌گذاران که به‌صورت بنیادی سهام را دنبال می‌کنند و از پتانسیل‌های موجود بازار خبر دارند، تحت تأثیر امواج گذرای اتفاقات و ریسک‌ها قرار نمی‌گیرند.

 ب) در مقابل، دسته دیگری از فعالان بازار رفتار نوسان گیری را اتخاذ کردند. این افراد در حین کسب سود به‌دست‌آمده خود، از سهام خارج‌شده و با رصد پیوسته بازار به دنبال فرصت‌های مناسب سرمایه ‌گذاری هستند.

ج) گروه دیگر از افراد که عمده آن‌ها به‌تازگی وارد بازار بورس شده‌اند تحت هیجانات ریسک‌های موجود قرار می‌گیرند و بدون تجربه کافی و بررسی شرایط، سریع از بازار خارج می‌شوند. این الگوهای رفتاری طی چند روز ابتدای هفته کاملاً در بازار بورس تهران مشهود بود که سبب ریزش شاخص بازار شد.

روند آینده بازار بورس در این شرایط چه خواهد بود؟

با توجه به اخبار منفی منتشرشده و میل بیشتر سهامداران برای خروج از بازار سهام، وضعیت بازار را تا حدودی مبهم و نوسانی ساخته است. البته باید به این نکته نیز دقت کرد که ریسک جزئی جدایی‌ناپذیر از بازار سهام است و سرمایه ‌گذارانی که در بازار سهام فعالیت می‌کنند باید احتمال وجود ریسک‌های مختلف را بپذیرند.

همه بورس‌های جهان در برخی از برهه‌های فعالیت خود روزهای پرالتهاب و تنش‌زا را به خاطر وجود ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تجربه کرده‌اند که سقوط ارزش بسیاری از سهام و افت بازار را در پی داشته است. بورس اوراق بهادار تهران نیز پس از چندین ماه رشد و افزایش شاخص، به‌طورکلی نیاز به زمانی برای استراحت و اصلاح داشته است که به دلیل تداخل با وضعیت به وجود آمده، در صورت عدم واکنش‌های دیگر، بازار به تعادل و سطح منطقی خود خواهد رسید.

نکته جالب توجه این است که ریسک‌های سیاسی بعنوان یک ریسک سیستماتیک عمدتاً به صورت موقت و کوتاه‌مدّت بر بازارها تأثیر منفی می‌گذارند و این عوامل بنیادی است که در نهایت تعیین کننده خواهد بود و با توجه به جمیع عوامل بنیادی مثل رفتار افزایشی نرخ ارز در کشور، وجود تورم بالا، شکست شدن روند نزولی قیمت‌های جهانی در پی توافقات اولیه چین و آمریکا، عدم جذابیت بازارهای موازی بورس و وجود حجم نقدینگی بالا در بورس در کنار حمایت دولت و نهادهای تصمیم‌گیر از بازار شاهد رشد چشمگیر دوباره بازار سرمایه در هفته‌ اخیر نیز بودیم.

بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که وضعیت بازار  به تعادل خواهد رسید و با حمایت از بازار سرمایه این وضعیت به‌تدریج بهبود خواهد یافت. سرمایه ‌گذاران در این وضعیت ابتدا باید شرایط موجود را به‌طور واضح در نظر گرفته و با پیگیری اخبار موثق و تحلیل‌ها، به‌ دور از هیجانات و احساسات تصمیم‌های درست را اتخاذ کنند. همچنین در چنین موقعیت‌هایی لزوم کسب آموزش‌های کافی و تجربه، اهمیت بیشتری می‌یابد تا بتوان با نوسانات ناخواسته به‌طور مناسب مبارزه کرد و بتوان حتی در این شرایط نیز با استفاده درست از ابزارهای مختلف بازار و حضور فعال در آن، بازدهی موردنظر را کسب کرد.

[views id=”9457″]