سؤال بسیار مهمی که هنگام سرمایه گذاری در سبدگردانی اختصاصی و صندوق های سرمایه گذاری برای هر کسی پیش می‌آید، این است که چگونه می‌توانیم به شرکتی که این خدمات را ارائه می‌دهد اعتماد کنیم؟ برای پاسخ به این سؤال باید بدانیم که دستورالعمل‌های تأسیس شرکت‌های مدیریت دارایی چیست و چه سازمان‌ها و نهادهایی بر آن‌ها نظارت می‌کنند.
مدیریت دارایی خدمتی است که در سال‌های اخیر با استقبال زیادی از طرف مردم مواجه شده است. با توجه به سابقه درخشان و تجربیات موفق شرکت‌های خارجی که این خدمت را ارائه می‌دهند، شرکت‌های بسیاری نیز در ایران به سمت ارائه خدمت مدیریت دارایی حرکت کرده‌اند. سبدگردانی و تشکیل صندوق های سرمایه گذاری مشترک، از جمله خدمات ارائه شده توسط شرکت‌های مدیریت دارایی است.
شرکت‌هایی که قصد دارند در حوزه مدیریت دارایی فعالیت کنند، لازم است تا براساس قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار تهران عمل کنند و مجوزهای قانونی خود را دریافت کنند. سازمان بورس و اوراق بهادار شرایط و قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای ارائه این مجوزها به شرکت‌ها دارد. در این مقاله به توضیح و ارائه دستورالعمل‌های لازم می‌پردازیم.
فهرست مطالب
چه اشخاصی می‌توانند در مدیریت دارایی فعالیت کنند؟
از آنجایی که دو فعالیت مالی عمده سبدگردانی و ارائه صندوق های سرمایه گذاری توسط شرکت‌های مدیریت دارایی انجام می‌شود، اشخاصی که قابلیت ارائه این خدمات را با توجه به شرایط سازمان بورس دارند به شرح زیر است:
۱- تأسیس شرکت های سبدگردان:
اشخاص حقوقی متقاضی دریافت مجوز سبدگردانی باید ضمن احراز شرایط مذکور در دستورالعمل سبدگردانی، تقاضای ثبت خود را به عنوان سبدگردان براساس قانون اوراق بهادار به سازمان بورس ارائه دهند. بدین‌صورت فعالیت سبدگردانی مستلزم اخذ مجوز فعالیت از سازمان بورس است و سازمان، اشخاصی را که بدون دریافت مجوز لازم، اقدام به این فعالیت کنند، تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهد.
برای دریافت مجوز تأسیس شرکت سبدگردان یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان، متقاضی باید مدارک و اطلاعات لازم از جمله فرم‌های تکمیل شده تقاضا، طرح اساسنامه شرکت، طرح تجاری و سایر مدارک را به سازمان بورس ارائه دهد.
در مورد شرکت‌های موجود و تقاضای مجوز تبدیل، صورت های مالی آخرین سال مالی شرکت متقاضی نیز باید توسط یکی از موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس، حسابرسی شده و راجع به آن‌ها اظهارنظر شده باشد.
مدیریت مربوطه در سازمان بورس، ظرف مدت ۳۰ روز کاری پس از تکمیل و ارائه مدارک، رسیدگی کرده و در صورت احراز شرایط، مجوز تأسیس شرکت سبدگردان و یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان توسط سازمان بورس صادر و به متقاضی ارائه می‌شود.
۲- تأسیس صندوق های سرمایه گذاری:
برای تأسیس صندوق های سرمایه گذاری مشترک، درخواست تأسیس صندوق باید توسط حداقل ۳ شخص حقیقی و یا حقوقی به عنوان مؤسس از طریق مدیر پیشنهادی صندوق، به سازمان بورس ارائه شود. اشخاصی که برای تأسیس صندوق سرمایه گذاری درخواست داده‌اند، باید دارای شرایط متعددی باشند که این شرایط توسط سازمان بورس اعلام شده است. از جمله اینکه شخص حقوقی زیان انباشته نداشته باشد؛ عملیات شرکت طی دو سال متوالی منتهی به درخواست تأسیس صندوق، به سود خالص منتهی شده باشد و نزد سازمان بورس به عنوان نهاد مالی ثبت شده باشد.
شرایط موافقت سازمان بورس با فعالیت مدیریت دارایی چیست؟
۱- سبدگردانی:
افراد حقوقی و یا شرکت های متقاضی تأسیس شرکت سبدگردان و ارائه خدمت سبدگردانی باید شرایط اعلام شده توسط سازمان بورس را رعایت کنند. برخی از شرایط لازم، این است که طرح اساسنامه ارائه شده مطابق نمونه مصوب سازمان بورس برای شرکت های سبدگردان باشد. همچنین سرمایه هنگام تأسیس شرکت سبدگردان باید معادل یا بیشتر از سه میلیارد ریال باشد. مؤسسین و اشخاص وابسته به آن‌ها، در شخص حقوقی دیگری با فعالیت سبدگردانی به عنوان مؤسس یا شریک عمده محسوب نشوند و مؤسسین دارای پیشینه کیفری یا تخلفاتی نباشند.
در مورد شرکت های موجود که متقاضی تبدیل به شرکت سبدگردان هستند، علاوه بر شرایط ذکر شده باید شرایط دیگری را نیز دارا باشند؛ مانند اینکه ترکیب دارایی‌های شرکت و ساختار مالی آن برای فعالیت سبدگردانی مناسب باشد و طرح تجاری، اهداف، برنامه‌ها و صورت های مالی که برای دوره‌های پس از تبدیل به شرکت سبدگردان پیش‌بینـی شده‌اند، معقول و متناسب با شرایط تجاری موضوع فعالیت سبدگردانی تنظیم شده باشند. بسیاری دیگر از شرایط و الزامات اعلام شده توسط سازمان بورس وجود دارد که شرکت‌ها را ملزم به رعایت کرده تا بتوانند برای دریافت مجوز اقدام کنند.
پس از ابلاغ مجوز تأسیس سبدگردان یا مجوز تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان، متقاضی شش ماه مهلت خواهد داشت تا شرکت سبدگردان را به صورت یک شرکت سهامی خاص مطابق بـا شـرایط اعـلام شـده، تأسـیس یـا شرکت موجود را مطابق شرایط اعلام شده به یک شرکت سبدگردان سـهامی خـاص تبـدیل نمایـد و مـوارد لازم را در مرجع ثبت شرکت‌ها، ثبت و مدارک مربوطه را به سازمان تسلیم کند؛ در غیر این صورت مجوز تأسیس یا مجـوز تبـدیل صادره از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.
۲- صندوق های سرمایه گذاری:
همانند سبدگردانی، تشکیل صندوق های سرمایه گذاری نیز دارای شرایطی است که در صورت رعایت آن‌ها، اشخاص می‌توانند نسبت به تشکیل صندوق سرمایه گذاری اقدام کنند. از جمله اینکه مدیر صندوق باید پس از اخذ موافقت اولیه از سازمان جهت اخذ مجوز ثبت، ظرف مدت ۲ ماه نسبت به ارائه مدارک لازم به سازمان اقدام نمایند. این مدارک شامل صورت‌جلسه مجمع مؤسس، اساسنامه و امیدنامه مصوب مجمع مؤسس، تصویر قراردادهای منعقد شده با ارکان صندوق و سایر مدارک است.
مدیر صندوق پس از اخذ مجوز ثبت، حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز باید نسبت به ثبت صندوق نزد مرجع ثبت شرکت‌ها اقدام کند. پس از ارائه مدارک ثبت صندوق نزد مرجع ثبت شرکت‌ها، مدیر صندوق موظف است با ارائه مدارکی از جمله اعلامیه پذیره‌نویسی واحدهای صندوق، نشانی سایت صندوق، اعلام پذیره‌نویسی و سایر مدارک به سازمان بورس، ضمن درخواست ثبت صندوق به عنوان نهاد مالی نزد سازمان، درخواست مجوز پذیره‌نویسی را نیز ارائه کند.
مهلت انجام این اقدامات حداکثر برای دو هفته قابل تمدید است. در صورت عدم ثبت صندوق نزد مرجع ثبت شرکت‌ها ظرف مهلت تعیین شده، مجوز ثبت فاقد اعتبار خواهد بود و درخواست تأسیس صندوق رد می‌شود.
فرآیند تأسیس شرکت مدیریت دارایی چگونه است؟
تأسیس شرکت سبدگردان یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان براساس مجوز سازمان بورس و ثبت عنوان شرکت، به عنوان مجوز فعالیت در زمینه سبدگردانی محسوب نمی‌شود و شروع فعالیت سبدگردانی منوط به دریافت مجوز جداگانه تحت عنوان مجوز فعالیت سبدگردانی از سازمان بورس است.
شرایط صدور مجوز فعالیت سبدگردانی عبارت است از اینکه شرکت نیروی انسانی، فضا و تجهیزات مناسب اداری و نرم‌افزارهای رایانه‌ای را مهیـا کـرده باشد؛ متقاضی حداقل یک شخص حقوقی واجد صلاحیت‌های لازم مورد تأیید سازمان را انتخاب و با وی قرارداد امـین سبدگردانی اختصاصی را منعقد و به سازمان معرفی نموده باشد؛ در صورتی که متقاضی در نظر دارد صرفاً به فعالیت سبدگردانی مبادرت کند، سـرمایه ثبـت و پرداخـت شـده متقاضی معادل یا بیش از چهل میلیارد ریال باشد یا به تشخیص سازمان، تجدید ارزیابی دارایی‌های قابل اسـتفاده در فعالیت سبدگردان، منجر به افزایش حقوق صاحبان سهام به مبلغی بیش از چهل میلیارد ریال گردد؛
در صورت احراز شرایط و ظرف حداکثر ۳۰ روز پس از تکمیل مدارک و اطلاعات مربوط، مجوز سبدگردانی با اعتبار دو سال به نام متقاضی صادر می‌گردد. درصورتی که حکم لغو مجوز تأسیس یا فعالیت سـبدگردان طبـق مقـررات صادر نشده باشد، اعتبار مجوز فعالیت سبدگردانی برای دوره‌های دوساله بعد تمدید می‌شود.
در مورد تشکیل صندوق های سرمایه گذاری نیز بعد از دریافت مجوز، اعضا می‌توانند به تشکیل و پذیره‌نویسی صندوق اقدام کنند.
امین کیست و چه وظایفی دارد؟
امین شخصی حقوقی است که با معرفی سبدگردان و تائید سازمان بورس، برای هر سبدگردان تعیین می‌شود.
برخی از وظایف و مسئولیت‌های امین عبارت است از:
- امین موظف است به طور مستمر بر اجرای درست مفاد قراردادهای سبدگردانی که سبدگردان با مشتریان خود بسته است، بر اجرای دستورالعمل‌ها و فعالیت سبدگردانی و مقرراتی که سازمان بورس نظارت بر رعایت آن‌ها را از جمله وظایف امین با سبدگردان‌ها تعیین کرده است، نظارت کند و در صورت مشاهده هرگونه نقض موارد یاد شده، موضوع را به سازمان بورس اطلاع دهد.
- امین موظف است در صورتی که سبدگردان از مواد دستورالعمل سبدگردانی تخلف کند که این تخلف موجب ورود خسارت به مشتری شود و سبدگردان خسارت وارده را جبران نکند، تخلف سبدگردان را به مشتری مربوطه اطلاع دهد.
- امین موظف است روش‌هایی برای اجرای دستورالعمل سبدگردانی تعریف و اجرا کند تا از رعایت قوانین توسط سبدگردان مطمئن شود.
- امین موظف است کنترل نماید که نسخه‌ای از قرارداد مشتری به امین تسلیم و ثبت شده باشد؛ امین باید کنترل نماید تا مبلغی که سبدگردان پرداخت آن را به حساب بانکی مشتری درخواست نموده، بیش از وجوه نقد سبد اختصاصی مشتری مربوطه در تاریخ درخواست نباشد و پرداخت صرفاً به حساب بانکی مشتری که در قرارداد سبدگردانی معرفی شده واریز شود.
- امین موظف است مشخصات حساب بانکی تعیین شده توسط سبدگردان برای دریافت وجوه نقد حاصل از فروش اوراق بهادار در یک کد سبدگردانی را به کارگزار معرفی کند.
- امین موظف است در خصوص پرداخت هزینه‌ها و کارمزدها، پرداخت مطابق با مفاد قرارداد و مقررات مربوطه و پرداخت‌ها به حساب بانکی اشخاص مربوطه نظارت لازم را اجرا کند.
- امین موظف است به منظور خرید اوراق بهاداری که در بورس یا بازار خارج از بورس معامله نمی‌شود، مشخصات و تعداد اوراق بهادار و فروشنده آن‌ها را که توسط سبدگردان معین شده است، تطبیق اوراق بهادار با ویژگی‌های مندرج در قرارداد، اعتبار فروشنده و واریز به حساب بانکی فروشنده را کنترل نماید.
- امین موظف است در خصوص پرداخت به کارگزار به منظور خرید اوراق بهادار موضوع قرارداد سبدگردانی، کنترل کند تا مانده وجوه نقد سبد اختصاصی نزد کارگزار به تشخیص امین بیش از حد لازم نباشد؛ پرداخت صرفاً به حساب جاری معاملاتی کارگزار صورت پذیرد؛ کارگزار دارای مجوز کارگزاری از سازمان باشد.
سازمان بورس چه اختیاراتی در نظارت و بازرسی و اخذ گزارش‌ها و مدارک و مستندات دارد؟
سازمان بورس می‌تواند به صورت ادواری یا در مواقع لزوم، مدارک و هرگونه مستندات سبدگردان و هر گونه اماکن متعلق به سبدگردان یا تحت اختیار یا کنترل وی را با اهداف زیر مورد بازرسی قرار دهد یا ارائه‌ی اطلاعات، مدارک و گزارش‌هایی را از سبدگردان درخواست کند:
- اطمینان از تهیه و نگه‌داری اسناد، مدارک، گزارش‌ها و دفاتر مالی مطابق قوانین و مقررات؛
- اطمینان از انطباق عملکرد سبدگردان با قرارداد سبدگردان و مقررات مربوطه؛
- اطمینان از حفظ شرایط تعیین شده برای تأسیس و فعالیت سبدگردان؛
- بررسی شکایات و اعتراضات رسیده از سوی مشتری یا افراد دیگر؛
- بررسی تخلفات احتمالی سبدگردان؛
- تهیه‌ی گزارش‌ها، اسناد و مدارک برای سایر نهادهای ذیصلاح.
سبدگردان موظف است کلیه‌ی اطلاعات، اسناد، مدارک و گزارش‌های مورد درخواست را در موعد مقرر در اختیار سازمان قرار دهد و به تمامی سؤالات نمایندگان سازمان پاسخ داده و امکان بازرسی از دفاتر، مدارک و اماکن مورد نظر را برای بازرسین سازمان، بدون فوت وقت فراهم آورد. بازرسین سازمان توسط مدیریت مربوطه یا مقامات مافوق وی، معرفی می‌شوند.
ضمانت‌های اجرا برای سبدگردان چگونه است؟
تخلف سبدگردان از قرارداد سبدگردانی یا مفاد این دستورالعمل، براساس دستورالعمل مربوطه رسیدگی می‌شود. در صورت احراز تخلف، مرجع رسیدگی‌کننده متناسباً یک یا چند مورد از تنبیهات زیر را در نظر می‌گیرد:
- تذکر کتبی به سبدگردان بدون درج در پرونده؛
- اخطار کتبی به سبدگردان با درج در پرونده؛
- تعلیق فعالیت شعبه یا نمایندگی که تخلف از طریق آن صورت پذیرفته حداکثر تا یک سال؛
- الزام به تعطیلی شعبه یا نمایندگی که تخلف از طریق آن صورت پذیرفته؛
- محدود کردن فعالیت سبدگردان حداکثر تا یک سال؛
- محرومیت از ارائه‌ی خدمات سبدگردانی حداکثر تا یک سال؛
- تعلیق مجوز فعالیت سبدگردانی برای مدت حداکثر یک سال؛
- تعلیق سایر فعالیت‌های سبدگردان به مدت حداکثر یک سال؛
- لغو مجوز فعالیت سبدگردانی؛
- لغو مجوز تأسیس سبدگردان؛
- جریمه‌ی نقدی سبدگردان مطابق آیین‌نامه‌ی ماده‌ی ۱۴ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید.
کلام آخر
با توجه به توضیح دستورالعمل‌ها و الزامات قانونی عنوان شده در خصوص تشکیل شرکت سبدگردانی و صندوق های سرمایه گذاری که توسط شرکت‌های مدیریت دارایی ارائه می‌شود، می‌توان دریافت که نهادهای قانونی متعددی نسبت به ارائه مجوزهای لازم به این شرکت ها و نظارت بر فعالیت آن‌ها وجود دارند که فعالیت آن‌ها را پیوسته زیر نظر دارند؛ بنابراین با وجود قوانین، ضوابط و نهادهای معتبر می‌توان به شرکت‌هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند اعتماد کرد. تنها توجه به این نکته ضروری است که قبل از اقدام به سرمایه گذاری در سبدهای اختصاصی و صندوق های سرمایه گذاری باید درباره مجوزهای لازم از طریق سازمان بورس و کسب اطلاعات این شرکت ها اقدام کرد.
مطالب این مقاله اقتباسی از «دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان» و «دستورالعمل جامع صندوق های سرمایه گذاری» است.
نظری ثبت نشده است