اگر سوال شما این است که Inflation یا تورم از نظر علم اقتصاد چیست؟ تورم در اقتصاد به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی مشخص گفته می‌شود. تورم را می‌توان افزایش بی‌رویه قیمت کالاها و خدمات بدون پشتوانه و بدون برنامه‌ریزی دانست که باعث کاهش قدرت خرید می‌شود و تعادل میان تقاضای محصولات با نقدینگی موجود برای خرید محصولات را بر هم می‌زند.

بدین ترتیب تورم، تغییر در یک شاخص قیمت است و معمولاً شاخص قیمت مصرف‌کننده را برای آن در نظر می‌گیرند. شاخص قیمت مصرف‌کننده نیز، معیاری برای ارزیابی میانگین وزنی سبدی از کالاها و خدمات مانند غذا، حمل و نقل، بهداشت و درمان و … است که در محاسبه نرخ تورم استفاده می‌شود. بانک مرکزی هر کشور، سبدی از کالاها را تعیین می‌کند و براساس تغییرات قیمت این سبد، تورم سالانه را محاسبه می‌کند.

برای شمردن دلایل تورم اقتصادی باید بگوییم که تورم زمانی ایجاد می‌شود که تقاضا برای خرید کالاها و محصولات افزایش یابد، اما میزان موجود این کالاها و خدمات در سطح جامعه کم باشد. در واقع، زمانی که فاصله میان قیمت واقعی با قیمت فروش کالاها زیاد شود، در اصطلاح می‌گویند که قیمت‌ها متورم شده است. هرچه این فاصله بیشتر شود، نرخ تورم نیز بیشتر خواهد شد.

در اقتصاد چندین نوع تورم وجود دارد و به طور کلی انواع تورم در اقتصاد به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود. دسته اول، تورم آرام یا خفیف است که سبب افزایش ملایم قیمت‌ها می‌شود و معمولاً افزایش تا ۸ درصد را برای آن در نظر می‌گیرند. دسته بعدی در انواع تورم، تورم شدید یا شتابان است که افزایش قیمت‌ها سریع‌تر اتفاق می‌افتد. برای این دسته، نرخ تورم بین ۱۵ تا ۲۵ درصد معمولاً اعلام می‌شود؛ اما نوع آخر، تورم بسیار شدید، افسار گسیخته یا ابرتورم است که نرخ تورم حدود ۵۰ درصد است و قیمت‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت به طور مثال هر ۶ ماه، دو برابر می‌شوند.

این تقسیم‌بندی خود به دسته‌های کوچک‌تری نیز تقسیم می‌شود؛ از جمله تورم پنهان، تورم رسمی، تورم ساختاری، تورم مهار شده، تورم سرکش و… . در ادامه خواهیم گفت که تورم چگونه ایجاد می‌شود؟

تورم روش‌ها و سیاست‌های مختلفی برای مهار تورم تاکنون ارائه شده است که به کمک آن‌ها می‌توان نرخ تورم را کاهش داد؛ اما توجه به این نکته ضروری است که هر روش برای دوره زمانی خاص و منطقه‌ای خاص قابل استفاده است. هر کشور باید سیاست‌های خاص خود را در کنترل تورم در پیش گیرد. همچنین استفاده از یک ابزار در زمان‌های مختلف نیز کارساز نیست. به طور کلی، ابزارهایی که برای کنترل تورم استفاده می‌شود، عبارت است از:

• سیاست‌های پولی و مالی: دولت با اجرای سیاست‌های پولی و مالی مختلف، برای کنترل و کاهش تورم اقدام می‌کند. این سیاست‌ها باید در راستای کاهش نقدینگی و پول در گردش در جامعه باشد تا تورم نیز کاهش یابد. بسیاری از سیاست‌های پولی و مالی انقباضی برای این هدف استفاده می‌شوند.
  
• سیاست‌های درآمدی: دولت به وسیله اجرای سیاست‌های درآمدی مختلف و با دخالت مستقیم خود، متغیرهای تعیین‌کننده تورم را دست‌کاری کرده و نرخ تورم را کاهش می‌دهد.

روش‌ها و سیاست‌های مختلفی برای مهار تورم تاکنون ارائه شده است که به کمک آن‌ها می‌توان نرخ تورم را کاهش داد؛ اما توجه به این نکته ضروری است که هر روش برای دوره زمانی خاص و منطقه‌ای خاص قابل استفاده است. هر کشور باید سیاست‌های خاص خود را در کنترل تورم در پیش گیرد. همچنین استفاده از یک ابزار در زمان‌های مختلف نیز کارساز نیست.

به طور کلی، ابزارهایی که برای کنترل تورم استفاده می‌شود، عبارت است از:

با توجه به مطالبی که گفتیم، نرخ تورم با استفاده از شاخص قیمت مصرف‌کننده محاسبه می‌شود. معادله محاسبه نرخ تورم به صورت زیر است:

که در آن:

CPI_p : شاخص کالا و خدمات در زمان حال

CPI_b : شاخص کالا و خدمات در زمان پایه

در نظر گرفته می‌شود.

رابطه معناداری بین تورم و بازار سهام نمی‌توان پیدا کرد و این متغییر از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. در کشورهایی که نرخ تورم قابل پیش‌بینی است با افزودن درصد افزوده‌ای به بازده مورد نظر می‌توان آن را به تعادل رساند اما در ایران این کار کمی دشوار به نظر می‌آید چرا که نمی‌توان نرخ تورم را پیش‌بینی کرد.

اما به طور کل می‌توان گفت که در شرایط تورمی، سود اسمی شرکت‌ها به دلیل کاهش ارزش پول، افزایش پیدا می‌کند. در واقع هیچ سودآوری انجام نشده بلکه تحت تاثیر تورم تنها سود اسمی افزایش یافته و با این افزایش، سود تقسیمی شرکت‌ها و به تبع آن قیمت سهام افزایش پیدا می‌کند. اثر کوتاه مدت دیگری که ممکن است تورم بازار سهام بگذارد این است افراد نمی‌خواهند با نگه داشتن پول ریسک از بین رفتن آن را به جان بخرند بنابراین تمایل به نگهداری پول ندارند و به دنبال گزینه مناسب سرمایه‌گذاری، بورس را انتخاب می‌کنند. با این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که در ایران و در کوتاه مدت اثر تورم بر عملکرد بازار سهام مثبت و بورس می‌تواند به نوعی تورم را پوشش دهد.

اثرات بلند مدت افزایش تورم بر بازار سهام نیز به این صورت است که در بلند مدت، ارزش ذاتی سهام بالا می‌رود. یعنی قیمت فروش محصولات و خدمات شرکت‌ها افزایش می‌یابد و در نتیجه ارزش ذاتی سهام شرکت‌ها بدون هیچ تولید یا کیفیتی بالا می‌رود. این افزایش به نوبه خود باعث افزایش قیمت مواد اولیه مورد نیاز شرکت‌ها نیز می‌شود. علاوه بر این موارد در شرایط تورمی قدرت خرید مردم کاهش پیدا می‌کند و به تبع آن تقاضا برای سرمایه‌گذاری و پس ‌انداز نیز کم می‌شود بنابراین افراد کمتری در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند.

به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که تاثیر تورم بر بازار سهام در بلند مدت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و تورم نتیجه تورم بر سود و بازده بازار سهام چندان مثبت نیست.

اصل مهم سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه بازده سهام است که متاثر از بازده انواع دارایی‌ها، تغییرات شرایط اقتصادی و سیاسی، ریسک‌ها و … است. در این میان عواملی وجود دارند که رابطه تورم و بازده سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهند یکی از این عوامل شوک‌های عرضه هستند. دومین عامل شوک‌های تقاضا هستند که از شوک‌های سیاست‌های پولی و مالی نشات می‌گیرند. در حقیقت رابطه بین تورم و بازده سهام بستگی به منبع تورم دارد. یعنی به عنوان مثال در شوک‌های تقاضا، عموما با افزایش عرضه پول، تورم بالا رفته و قیمت سهم نیز بالا می‌رود این در حالی است که در شوک‌های عرضه (مانند افزایش در قیمت نفت)، تورم بالاتر و قیمت سهام پایین‌تر می‌آید.

یکی از متغیرهای مهم اقتصاد کلان، نرخ تورم است. تورم، پدیده‌ای پیچیده است که می‌تواند سبب بروز چالش‌هایی در اقتصاد هر کشور شود. با این حال سطحی از تورم برای اقتصاد لازم است، اما افزایش نرخ آن آثار سویی بر کل جامعه خواهد داشت. یکی از وظایف مهم دولت و بانک مرکزی هر کشور، کنترل و کاهش نرخ تورم است که با استفاده از سیاست‌ها و روش‌های مختلف برای آن تلاش می‌کنند. بازار بورس و سهام نیز از تأثیرات نرخ تورم در امان نیست و تغییر تورم بر روند قیمت‌ها در این بازار اثرگذار خواهد بود؛ بنابراین توجه به نرخ تورم و تغییرات آن برای سرمایه گذاری لازم است.