ریسک، بخش جدایی‌ناپذیر هر تصمیمی مخصوصاً در سرمایه گذاری است. افراد با هر انتخابی که می‌کنند، ریسک‌های مربوط به انتخاب خود را نیز باید بپذیرند. در مورد سرمایه گذاری نیز، اگر فردی تصمیم بگیرد در بازارهای مختلف سرمایه گذاری کند، ریسک آن بازارها را نیز باید در نظر بگیرد. برای مثال فردی که سکه، ارز و یا سایر کالاهای با ارزش را به امید افزایش قیمت آن‌ها در آینده خریداری می‌کند، باید ریسک کاهش قیمت و ریسک عدم امنیت نگهداری آن‌ها را نیز بپذیرد.
اگر شخصی سرمایه گذاری در بورس را انتخاب کند، باید ریسک ریزش بازار و کاهش قیمت‌ها را نیز مدنظر قرار دهد. حتی درصورتی‌که فرد سرمایه خود را به صورت نقد نزد خود نگه دارد، ریسک کاهش ارزش پول را پذیرفته است؛ بنابراین در نظر گرفتن ریسک‌های مختلف در هر سرمایه گذاری و پذیرش آن‌ها، باید قبل از آغاز سرمایه گذاری همواره در نظر گرفته شود. در میان همه گزینه‌های سرمایه گذاری و دارایی های مالی و فیزیکی، برخی از دارایی‌ها نسبت به سایر موارد، ریسک بسیار کمتری دارند که به آن‌ها دارایی بدون ریسک گفته می‌شود؛ در ادامه به توضیح دارایی های بدون ریسک می‌پردازیم.
فهرست مطالب
ریسک و انواع آن
شاید در وهله اول ریسک به معنای خطر به نظر برسد اما در اصل ریسک به معنی عدم اطمینان است؛ بنابراین شرایط ریسکی هم می‌تواند منفی باشد و هم مثبت. بدین معنی که امکان دارد در شرایط ریسکی باشیم اما منفعت نیز کسب کنیم. در سرمایه گذاری و مباحث مالی ریسک را می‌توان احتمال زیان سرمایه گذاری در نظر گرفت. ریسک همواره وجود دارد و انواع مختلفی نیز دارد. به طور اساسی ریسک های بازار را می‌توان به دو بخش کلی ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک تقسیم کرد.
• ریسک سیستماتیک و یا Systematic Risk:
ریسک غیرقابل حذف و غیرقابل اجتناب است که ناشی از تحولات کلی بازار و اقتصاد بوده و مختص به یک شرکت خاص نمی‌باشد. این ریسک در اثر حرکت کلی بازار به وجود می‌آید و بر همه بخش‌ها تأثیرگذار است.
• ریسک غیرسیستماتیک و یا Unsystematic Risk:
ریسکی قابل کنترل و حذف است که مربوط به خصوصیات خاص هر شرکت از جمله نوع محصول، ساختار سرمایه، سهام‌داران و … است.
در ادامه به چند نوع ریسک دیگر اشاره شده است.
• ریسک تورم:
این نوع ریسک به قدرت خرید و نرخ تورم در کشور مربوط است و می‌تواند بر کل بازار تأثیرگذار باشد.
• ریسک اعتباری یا ریسک نکول:
این ریسک، ریسک عدم بازپرداخت اصل سرمایه یا سود است. سرمایه گذاران همواره دغدغه از بین رفتن اصل پول خود را دارند. این ریسک در اوراق مشارکت دولتی کمترین میزان و در اوراق بهادار بورسی بیشترین میزان را دارد. به دلیل اینکه عمده دارایی های بدون ریسک مانند اوراق بهادار منتشرشده توسط دولت و سایر نهادهای معتبر تضمین می‌شود، این اوراق ریسک نکول ندارند.
• ریسک نقدشوندگی:
این ریسک مربوط به امکان فروش اوراق بهادار خریداری شده در بازار ثانویه دارد که در خصوص اوراق خارج از بورس بسیار بیشتر است. اوراق مشارکت به طور عمده ریسک نقدشوندگی بسیار کمی دارند زیرا از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند.
• ریسک نرخ بهره:
این ریسک در زمان‌هایی که در نرخ سود تغییر زیادی رخ دهد، وجود دارد. بیشترین تأثیر این ریسک بر روی اوراق مشارکت در بازار و سپرده های بانکی است.
• ریسک نرخ ارز:
تغییرات بالا و نوسان های شدید ارز سبب ایجاد ریسک نرخ ارز می‌شود که بیشتر بر روی شرکت‌های صادراتی و وارداتی تأثیرگذار است.
• ریسک بازار:
این ریسک عبارت است از تغییر بازده ناشی از نوسانات کلی بازار. این ریسک بیشتر در بازارهای سهام، آتی سکه و سایر بازارهای با نوسان بالا وجود دارد.
• ریسک سیاسی:
ریسک سیاسی هم نوعی ریسک مالی بوده که مربوط به سیاست های یک کشور است. تأثیر این ریسک بیشتر بر سرمایه گذاری های خارجی وجود دارد.
دارایی بدون ریسک
دارایی بدون ریسک و یا Risk-Free Asset به اوراق بهاداری گفته می‌شود که بازدهی مشخص داشته و بدون ریسک سرمایه گذاری است. البته بدون ریسک یا با ریسک صفر، اصطلاح است و به معنی کاملاً بدون هر ریسکی نیست. به طور کلی دارایی بدون ریسک وجود ندارد؛ زیرا همه دارایی های مالی مقادیر مختلف ریسک را دارا هستند. اما میزان ریسک این نوع از دارایی ها به حدی کم است که می‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و سرمایه گذاران از آن به عنوان سرمایه گذاری بدون ریسک یاد می‌کنند. همچنین این دارایی ها در مقایسه با سایر اوراق بهادار ریسک بسیار پایینی دارند و به طور عمده توسط دولت، بانک مرکزی یا سایر نهادهای معتبر انتشار یا پشتیبانی و نظارت می‌شوند و احتمال ورشکستگی این نهادها بسیار کم است.
همچنین ریسک نکول که دغدغه بیشتر سرمایه گذاران است، در این دارایی ها وجود ندارد. به همین دلیل است که بازدهی دارایی های بدون ریسک در مقایسه با بازدهی سایر اوراق و دارایی ها کمتر است. بدین ترتیب نوسانات قیمتی در این دارایی ها نیز خیلی تأثیرگذار نیست. یکی از اهداف مهم به وجود آمدن این اوراق در راستای اجرای سیاست های پولی دولت و بازپرداخت بدهی های دولت به پیمانکاران است.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله «عملیات بازار باز» را نیز مطالعه کنید. به دلیل عدم وجود ریسک در اوراق بدون ریسک، بازدهی آن‌ها به عنوان مبنایی برای تعیین نرخ بهره رسمی در اقتصاد به حساب می‌آید. به عبارت دیگر با توجه به اینکه سرمایه گذاری در دارایی های بدون ریسک دارای درجه اطمینان بالایی خواهد بود؛ نرخ بازده دارایی بدون ریسک به نرخ بهره جاری بسیار نزدیک است. با این حال این اوراق در برابر تورم محافظت نشده‌اند و با وجود پیش‌بینی‌پذیر بودن بالای آن‌ها در سرمایه گذاری مجدد، دارایی ریسک هستند.
انواع دارایی بدون ریسک
اوراق بهادار دولتی که نرخ بهره تضمین شده دارند و اوراق بدهی و مشارکت به طور معمول به عنوان دارایی بدون ریسک در نظر گرفته می‌شود. اوراق بدهی به دو نوع بورسی و غیر بورسی تقسیم می‌شوند. اوراق های منتشر شده غیر بورسی را از طریق نهادهای معتبر اعلام شده توسط ناشر می‌توان خریداری کرد. اوراق بدهی بورسی را از طریق سامانه های معاملاتی بورس همانند سایر سهام خریداری کرد. از انواع اوراق مشارکت که اکنون در بازار بورس ایران معامله می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد:
۱- اوراق خزانه
اسناد خزانه اوراق بهاداری است که دولت برای تسویه بدهی‌های خود بابت طرح‌های خود، با قیمت اسمی و سررسید تعیین شده، واگذار می‌کند. اسناد خزانه بدون ریسک و دارای سررسید کمتر از یک سال است. این اوراق در بازار فرابورس با نماد «اخزا» معامله می‌شود. دارندگان اوراق خزانه از مابه‌التفاوت قیمت خرید و ارزش اسمی دریافتی در زمان سررسید، سود می‌کنند و این اوراق پرداخت سود میان‌دوره‌ای ندارد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب «اوراق خزانه چیست» را مطالعه کنید.
۲- اوراق مشارکت دولتی
اوراق مشارکت دولتی جهت تأمین مالی پروژه‌های دولتی و بدهی های دولت به بخش خصوصی منتشر می‌شوند.
خریداران اوراق مشارکت دولتی در سود پروژه‌ها شریک بوده و در زمان‌های مشخص، سود مشارکت دریافت کرده و در زمان سررسید اصل پول خود را دریافت می‌کنند.
۳- اوراق صکوک
از آن جایی که اوراق قرضه مبتنی بر قرض با بهره هستند، از دیدگاه اسلام ربا محسوب شده و حرام است؛ لذا در کشورهای اسلامی نمی‌توان از این اوراق جهت تأمین مالی استفاده کرد. ابزارهای مالی اسلامی یا همان صکوک، اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی هستند. این اوراق بر پایه یکی از قراردادهای مورد تأیید اسلامی طراحی شده و دارندگان آن به صورت مشاع مالک یک یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها هستند. از انواع اوراق صکوک می‌توان به اوراق قرضه الحسنه، اوراق مرابحه، اوراق اجاره، اوراق سلف و غیره نام برد.
کلام آخر
همان‌طور که بیان کردیم ریسک جز جدایی‌ناپذیر در هر سرمایه گذاری است. افرادی که تمایل به حضور در بازارهای مختلف برای سرمایه گذاری با هدف حفظ و افزایش سرمایه خود هستند، ابتدا باید میزان ریسک پذیری خود را مشخص کنند. بیشتر افراد در دو گروه ریسک گریز یا ریسک پذیر هستند. افراد ریسک پذیر در ازای پذیرش ریسک بالاتر انتظار بازدهی بیشتری را دارند. در مقابل افراد ریسک گریز ریسک و بازده کمتری را در سرمایه گذاری خود در نظر می‌گیرند. دارایی های بدون ریسک، دارایی های مالی با ریسک نزدیک به صفر هستند. این دارایی ها برای کسانی که ریسک گریز هستند بهترین انتخاب است. همچنین افرادی هم که پذیرش ریسک بالایی دارند می‌توانند از این نوع دارایی ها برای متنوع سازی سبد سرمایه گذاری خود و کنترل ریسک استفاده کنند.
[views id=”11207″]
نظری ثبت نشده است