با توجه به اینکه بازارهای سرمایه در تمام دنیا، یکی از پیچیده‌ترین بازارهای مالی هستند، توجه به ابعاد مختلف اقتصادی برای فعالیت در این بازار ضروری است. یکی از مواردی که افراد فعال در بازارهای سرمایه باید آن را در نظر بگیرند، تحلیل همه عوامل مرتبط و تأثیرگذار بر این بازارها است. سرمایه گذاران باید علاوه بر اینکه روند قیمت‌های بازارهای مختلف را بررسی و تحلیل کنند، باید ارتباط بین بازارهای مختلف را نیز مورد توجه قرار داده و تحلیل‌های بین بازاری نیز انجام دهند. یکی از بازارهای مهم جهانی در بازار سرمایه، بازار کالایی است. شاید کوچک‌ترین تغییر در قیمت کالاها و تغییر شاخص بازار کالا، بر بسیاری از سهام و اوراق مورد معامله در سایر بازارها تأثیر بگذارد. یکی از موارد مهم برای تحلیل بازار کالا، شاخص CRB است که در ادامه به تعریف و توضیح آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب
تعریف شاخص CRB
شاخص CRB که مخفف عبارت Commodity Research Bureau Index است نشانگر تغییرات بازارهای کالاهای جهانی است. با توجه به اینکه فراوانی بازارهای کالا، نوع کالاها و موقعیت مکانی آن‌ها در تغییرات قیمت کالاها بسیار تأثیرگذار است، این شاخص باید وجود داشته باشد تا به عنوان دماسنج بازارهای کالا کار کند. این شاخص در بازارهای مالی دنیا، جهت قیمتی بخش‌های مختلف کالایی را می‌سنجد. شاخص CRB، سبدی از ۱۹ کالا است که دارایی‌های استفاده شده در محاسبه این شاخص از مجموعه بزرگ‌تری از کالاها انتخاب می‌شود که در ۴ گروه دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام وزن خاصی دارند و در بازارهای بورسی زیر معامله می‌شوند.
شکل زیر بیانگر کلیه کالاهایی است که در بورس‌های مختلف معامله می‌شوند:
| کالا | وزن در شاخص | بورس مربوطه | |
| گروه اول | نفت خام | ۲۳% | NYMEX |
| نفت حرارتی | ۵% | NYMEX | |
| گازوییل | ۵% | NYMEX | |
| مجموع | ۳۳% | ||
| گروه دوم | گاز طبیعی | ۶% | NYMEX |
| ذرت | ۶% | CBOT | |
| سویا | ۶% | CBOT | |
| دام زنده | ۶% | CME | |
| طلا | ۶% | COMEX | |
| آلومینیوم | ۶% | LME | |
| مس | ۶% | COMEX | |
| مجموع | ۴۲% | ||
| گروه سوم | شکر | ۵% | NYBOT |
| پنبه | ۵% | NYBOT | |
| کاکائو | ۵% | NYBOT | |
| قهوه | ۵% | NYBOT | |
| مجموع | ۲۰% | ||
| گروه چهارم | نیکل | ۱% | LME |
| گندم | ۱% | CBOT | |
| خوک | ۱% | CME | |
| آب پرتقال | ۱% | NYBOT | |
| نقره | ۱% | COMEX | |
| مجموع | ۵% | ||
همان‌طور که در بالا اشاره شد شاخص CRB متشکل از ۱۹ کالاست که از کالاهای فوق‌الذکر انتخاب شده و در محاسبه این شاخص استفاده می‌شود. این ۱۹ کالا به چهار گروه انرژی، محصولات کشاورزی، فلزات گران‌بها و فلزات صنعتی تقسیم شده‌اند که هرکدام وزن مشخصی را در این شاخص به خود اختصاص داده‌اند؛ که به‌طور تقریبی گروه محصولات کشاورزی ۴۱%، گروه انرژی ۳۹%، فلزات صنعتی ۱۳% و فلزات گران‌بها ۷% از این شاخص را تشکیل می‌دهند. در کشور آمریکا این شاخص مهم‌ترین عامل برای اندازه‌گیری جهت حرکت قیمت در بازارهای کالا به شمار می‌رود. برای درک تأثیر این شاخص بر بازار، فرض کنید که در کشور آمریکا با کاهش قیمت نفت، شاخص CRB نیز کاهش می‌یابد. بدین ترتیب ارزش دلار افزایش یافته و تورم کاهش می‌یابد. با کاهش تورم، نرخ بهره نیز کم خواهد شد و قیمت اوراق قرضه و سایر قیمت‌ها در بازار سهام افزایش می‌یابد. این تأثیر بر بازار سهام می‌تواند طی چند ماه اتفاق بیفتد.
در اقتصاد ایران نیز، قیمت نفت بر قیمت بسیاری از کالاهای دیگر تأثیر می‌گذارد. با کاهش قیمت نفت، کالاهای دیگر نیز با افت قیمت مواجه می‌شوند و در نتیجه تورم کاهش می‌یابد. بدین ترتیب باید نرخ بهره نیز کاهش یابد اما نرخ بهره رسمی که در اقتصاد اعلام می‌شود با این نرخ بهره متفاوت بوده و توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.
تاریخچه شاخص CRB
بعد از رکود بزرگ در سال ۱۹۳۰، فعالیت‌های معاملاتی در سهام، اوراق بدهی و اوراق آتی کالایی بیشتر مورد توجه قرار گرفت. با این حال، معامله گران و علاقه‌مندان به بازار کالا، منابع اطلاعاتی کمی در اختیار داشتند. بدین گونه، ابزاری نیاز بود تا تحرکات قیمتی بازار کالا را بهتر نشان دهد. برای حل این چالش و افزایش شفافیت معاملات، شاخص CRB طراحی شد تا شاخصی پویا برای روندهای بزرگ قیمت‌ها در بازار کالا باشد. شاخص پویا بدین معنی است که فعالیت‌ها و ساختار بازار در هنگام تغییرات بازار، به‌طور پیوسته در این شاخص نشان داده می‌شود. در نتیجه در سال ۱۹۵۷ این شاخص به‌طور رسمی ایجاد شد.
در سال ۱۹۸۶، بازار بورس آتی نیویورک (New York Futures Exchange (NYFE))، شاخص قیمت آتی CRB را معرفی کرد. امروزه، بسیاری از معامله گران، از شاخص های کالایی برای رصد سبدهای کالا و تحرکات قیمتی آن‌ها استفاده می‌کنند. با اینکه این شاخص حدود ۵۰ سال است که جزو عوامل تأثیرگذار است و توسط فعالان بازار بورس مورد توجه قرار می‌گیرد، اما میان اقتصاددانان و سهامداران در بازار بورس نادیده گرفته شده است.
انواع شاخص CRB
شاخص CRB به دو دسته تقسیم می‌شود:
-
شاخص CRB نقدی
این نوع از شاخص بیانگر قیمت نقدی کالاها است و به دو دسته شاخص نقدی کالاهای خوراکی و شاخص نقدی کالاهای مواد خام صنعتی تقسیم می‌شود. در این شاخص، مواد خام صنعتی وزن بیشتری دارند.
-
شاخص CRB آتی
این شاخص بیانگر قیمت‌های قراردادهای آتی کالاها است. در این شاخص، وزن موادغذایی و محصولات کشاورزی بیشتر است.
محصولات و وزن محصولات در شاخص CRB
کالاهایی که در محاسبه شاخص CRB استفاده می‌شود به شرح زیر است:
وزن هر کالا در شاخص CRB در نمودار زیر قابل مشاهده است:
کلام آخر
همان‌طور که بیان کردیم برای فعالیت در بازار سرمایه نیاز است که قیمت دارایی های مختلف بررسی و تحلیل شود. همچنین یکی از بازارهای مهم در بازار سرمایه، بازارهای کالایی است که تغییرات قیمت کالاها در آن‌ها بر سایر بازارها نیز تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین برای تحلیل روند قیمت‌ها در بازارهای کالایی نیاز به سنجه‌ای وجود دارد که شاخص CRB یکی از این سنجه‌ها است. امروزه، این شاخص در بازارهای مالی دنیا مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از اقتصاددانان و فعالان بازارهای سرمایه از این شاخص برای پیگیری روند قیمت‌ها و شناسایی فرصت‌های سرمایه گذاری استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه بورس کالای ایران یکی از بازارهای فعال و تأثیرگذار اقتصاد ایران است، در نظر گرفتن این شاخص در بازار کالا، می‌تواند فعالیت و تصمیم‌گیری در این بازار را برای فعالان آن بهتر سازد.
[views id=”10356″]
آموزنده و کامل
به نظرم باید توجه ویژهای به این بخش بشه
من تازه کارم و به توصیه یکی از بچه ها که عضو قدیمی این کارگذاری است عضو شدم
و واقعا از این انتخاب خوشحالم
مطالب بسیار گویا و در عین حال ساده و قابل فهم برای افراد مبتدی مث بنده است
سپاسگذارم
قنبرزاده
سلام.بسیار مفید و کاربردی بود
ممنون از زحمات شما