بازار بورس دارای فرصت‌های بیشمار سرمایه‌گذاری است. انواع دارایی‌های مالی و فیزیکی در این بازار وجود دارد که به روش‌های مختلفی می‌توانند معامله شوند. سرمایه‌گذاران و سهامداران می‌توانند از طریق این روش‌ها معاملات خود را انجام دهند. متداول‌ترین روش معامله سهام و سایر دارایی‌ها در بازار بورس، ارسال سفارش خرید یا فروش در سامانه‌های معاملاتی کارگزاری‌ها است که به معامله خرد شناخته می‌شود. در ادامه به روش‌های دیگر معامله و انواع معاملات در بازار بورس اشاره خواهیم کرد.
فهرست مطالب
انواع معامله در بازار بورس
به طور کلی در بازار بورس و اوراق بهادار تهران سه روش معامله وجود دارد. روش‌های معامله در بورس شامل موارد زیر می‌شود:
معاملات خرد همان معاملات عادی در بازار بورس است که حجم کمی از سهام شرکت روزانه معامله می‌شود و قیمت معاملات را عرضه و تقاضای روزانه مشخص می‌کند. اما معاملات عمده و بلوک، معاملات خاصی هستند که در ادامه به ویژگی‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم.
معاملات عمده
معاملات عمده، معاملاتی است که در آن حجم زیادی از سهام یک شرکت معامله می‌شود و قیمت آن با قیمت تابلوی سهم متفاوت و به طور کلی بالاتر از آن است. در این معاملات، دامنه نوسان و محدودیت حجمی رعایت نمی‌شود. یکی از دو شرط زیر در معاملات عمده باید وجود داشته باشد:
- تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام آن شرکت بیشتر باشد.
- حجم معاملات در دوره معین، از کل حجم معاملات بازار بیشتر باشد.
به طور کلی معاملات عمده دو نوع اصلی دارد:
معامله عمده نوع اول: معاملاتی هستند که تعداد سهام قابل معامله در آن بزرگتر یا مساوی ۵ درصد از سرمایه شرکت باشد.
در این معامله فروشنده یا کارگزار عامل، درخواست خود را برای فروش سهام و مدارک مورد نیاز به بورس ارائه می‌کند. در این درخواست باید تعداد سهام قابل واگذاری و شرایط فروش از جمله فروش نقد یا اقساط، قیمت پایه و تاریخ عرضه درج شود. سازمان بورس پس از دریافت مدارک به بررسی آن‌ها می‌پردازد. پس از تائید عرضه، نماد مجازی سهم ایجاد می‌شود، که نماد اصلی سهم در تابلو باید باز و قابل معامله باشد. سپس مدت زمان معینی برای عرضه سهام به صورت عمده مشخص می‌شود و خریداران پیشنهادهای خود را اعلام می‌کنند. عرضه سهام در معاملات عمده باید به صورت یکجا و از یک کد معاملاتی انجام شود.
معامله عمده نوع دوم: معاملات عمده نوع دوم معاملاتی هستند که تعداد سهام قابل معامله در آن بزرگتر و یا مساوی یک درصد و کوچکتر از ۵ درصد سرمایه شرکت باشد.
همچنین از نظر پرداخت وجه معامله، معاملات عمده به دو نوع معامله عادی و شرایطی تقسیم می‌شود. در معاملات عمده عادی، نقل و انتقال مبلغ خرید و سهام، حداکثر تا ۳ روز کاری باید انجام شود. اما در معاملات عمده شرایطی، پرداخت بخشی از وجه معامله، خارج از ساز و کار بورس یا فرابورس و به صورت موجل صورت می‌گیرد.
دامنه نوسان قیمت و ساعات معامله عمده
دامنه نوسان قیمت مجاز برای نماد معاملاتی عمده در بازار بورس و فرابورس همانند بازار عادی است. اما طبق شرایط این دامنه می‌تواند تغییر کند.
نماد معاملاتی سهمی که قصد انجام معاملات عمده را دارد در بازار بورس، حداکثر قبل از یک ساعت پایانی جلسه معاملاتی باز می‌شود. اما در بازار فرابورس، نماد معامله عمده حداکثر تا یک ساعت پس از شروع جلسه معاملاتی گشایش می‌یابد.
حداقل و حداکثر حجم معامله عمده
در بازار بورس، شرکت‌هایی که سهام پایه آن‌ها بیش از ۳ میلیارد عدد است، معامله حداقل یک درصد از سهام پایه شرکت جزو معاملات عمده به حساب می‌آید و در شرکت‌های بورسی که سهام پایه آن‌ها کمتر یا مساوی ۳ میلیارد عدد است، معامله حداقل ۵ درصد از سهام پایه جزو معاملات عمده در نظر گرفته می‌شود.
تعداد سهام و حق تقدم قابل معامله در شرکت‌های فرابورسی که سرمایه پایه آن‌ها بیش از ۱ میلیارد عدد است، بزرگتر یا مساوی ۱ درصد و در شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها کمتر یا مساوی ۱ میلیارد عدد است، بزرگتر یا مساوی ۵ درصد، برای معاملات عمده در نظر گرفته می‌شود.
برای مثال، در شکل زیر می‌توانید آگهی عرضه عمده سهام شرکت بجهرم را با نماد بجهرم ۴ و اطلاعات عرضه، مشاهده کنید.
معاملات بلوکی
همان طور که در مقاله «خرید و فروش حقوقی نشانه چیست؟» توضیح دادیم، یکی از انواع معاملات، معامله بلوکی است. معاملات بلوکی معاملاتی است که در آن محدودیت حجمی و محدودیت قیمتی اعمال نمی‌شود. در این معامله، سفارشی برای خرید و فروش بخش بزرگی از سهام یک شرکت ثبت می‌گردد. این معامله با هدف انتقال سهام یک شرکت به شخص حقوقی دیگر ولی بدون تاثیر بزرگ بر قیمت جاری سهم انجام می‌شود.
به طور کلی، بازار بلوک بازاری مجزا است که شرایط معامله خاصی دارد. به دلیل این که بیشتر اوقات، قیمت معامله شده در معاملات بلوکی بیشتر از قیمت تابلوی سهم است؛ پس از انجام معامله، انتظار رشد قیمت وجود دارد. به طور معمول با انتشار آگهی عرضه بلوک با قیمتی بالاتر از قیمت تابلو، تقاضا در سهم افزایش می‌یابد. بنابراین می‌توان، معامله بلوکی را نشان مثبتی در سهم در نظر گرفت.
مزایای بازار معاملات بلوکی
بازار معاملات بلوکی بازاری جدید میان سهامداران اصلی یک شرکت است که دارای مزایای زیر است:
- عدم تاثیرگذاری بر بازار خرد
- کاهش هزینه‌های معاملاتی
- انعطاف‌پذیری بیشتر در تنظیم و مدیریت عرضه و تقاضا
- افزایش کارایی بازار با بهبود نقدشوندگی
- امکان انجام فرآیند تسویه وجوه معامله خارج از اتاق پایاپای
دامنه نوسان قیمت و ساعات معامله بلوکی
دامنه نوسان مجاز قیمتی برای معاملات بلوکی مانند بازار خرد است. قیمت مرجع برای معامله بلوکی، همان قیمت روز بازار است. ساعت معامله در بازار بلوکی نیز همانند بازار عادی سهم است.
حداقل و حداکثر حجم معامله بلوکی
محدودیت حجمی برای معاملات بلوکی در بازار بورس و فرابورس متفاوت است. در بازار بورس، معاملات با ارزش بیش از ۲۰ میلیارد ریال می‌توانند در بازار بلوک انجام شوند. اما در بازار فرابورس، شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها از ۱ میلیارد عدد بیشتر باشد، حجم معامله بلوکی می‌تواند بزرگتر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد سرمایه پایه باشد. برای شرکت‌هایی که سرمایه پایه آن‌ها کمتر یا مساوی ۱ میلیارد است، حجم معامله می‌تواند بزرگتر یا مساوی یک و کمتر از ۵ درصد سرمایه پایه شرکت باشد.
به طور کلی حداقل و حداکثر حجم سفارش در بازار بلوکی از حداقل و حداکثر حجم سفارش در بازار عمده کمتر است.
فرایند انجام معاملات بلوکی در شکل زیر قابل مشاهده است:
سامانه معاملات بلوکی
معاملات در بازار بلوک در نمادی مجزا از معاملات عادی سهم انجام می‌شود و در محاسبه قیمت پایانی و شاخص‌های فرابورس لحاظ نمی‌شود. همچنین در بازار بلوک، سفارش محدود قابل اجرا بوده و استفاده از کد معاملاتی گروهی مجاز نیست.
برای مشاهده نماد سهامی که معامله بلوکی بر روی آن‌ها انجام می‌شود، باید به نمادهایی که عدد ۲ کنار نام آن‌ها در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، وجود دارد توجه کنید:
کلام آخر
در همه بازارهای جهانی، معاملاتی بر مبنای مذاکره و خارج از بازار معاملات خرد انجام می‌گیرد. در بازار بورس تهران نیز به جهت نیازمندی سازمان خصوصی‌سازی برای کشف بهترین قیمت، معاملات عمده و بلوکی صورت می‌پذیرد. در این معاملات، شرکت‌های بورس یا فرابورس و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به میزان زیادی در فرایند اجرایی معامله درگیر شده و فرایندی را ایجاد می‌کنند تا انعقاد و تسویه معامله به شیوه مناسبی انجام پذیرد.
در تکمیل موضوع انواع معاملات در بازار بورس می‌توان گفت، هرکدام از بازارهای معاملات عمده و بلوکی شرایط خاص خود مانند ساعت معامله، دامنه نوسان، قیمت پایه، حداقل و حداکثر حجم و فرایند انجام معامله را دارند و افرادی که به انجام این نوع از معاملات تمایل دارند، باید به آن‌ها توجه کنند.
نظری ثبت نشده است