نرخ بازگشت سرمایه چیست ؟

در هر سرمایه گذاری، آگاهی نسبت به بازدهی آن از اهمیت به سزایی برخوردار است. نرخ بازگشت سرمایه یکی از ابزارهایی است که می‌توان بازده سرمایه گذاری را از طریق آن محاسبه کرد. در این مقاله قصد داریم به این سوال که « نرخ بازگشت سرمایه چیست ؟» پاسخ دهیم.

نرخ بازگشت سرمایه یا ROI (Return on Investment) معیاری مالی است که بازده سرمایه‌گذاری را نشان می‌دهد. نرخ بازگشت سرمایه درصدی از سود سرمایه‌گذاری به نسبت ارزش اولیه سرمایه‌گذاری آن است. این نرخ، پتانسیل بازده سرمایه را از یک سرمایه‌گذاری تا مقایسه برای چندین سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند.

در تجزیه و تحلیل‌ها، نرخ بازگشت سرمایه همراه با دیگر شاخص‌های اندازه‌گیری جریان نقد مانند نرخ بازگشت داخلی  (Intern Rate on Return : IRR) و ارزش فعلی خالص (Net Current Value) برای ارزیابی و رتبه‌بندی گزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود.

به طور ساده می‌توان نرخ بازگشت سرمایه را اینگونه تعریف کرد که براساس عملکرد سرمایه‌گذاری انجام شده، چه درصدی سود بر سرمایه‌گذاری در طی زمان به دست آمده است.

نرخ بازگشت سرمایه را چگونه می‌توان محاسبه کرد؟

محاسبه نرخ بازگشت سرمایه از دو روش زیر امکان‌پذیر است.

نرخ بازگشت سرمایه می‌تواند منفی نیز شود. یک نرخ بازگشت سرمایه مثبت به این معنی است که بازده به دست آمده از ارزش اولیه سرمایه‌گذاری بیشتر بوده است و نرخ بازگشت سرمایه منفی، به این معنی است که سرمایه‌گذاری بازده منفی داشته و هزینه آن بیش از بازده بوده است.

نمونه محاسبه نرخ بازگشت سرمایه

فرض کنید شما سال گذشته ۱۰،۰۰۰ عدد از سهمی را به قیمت ۳،۰۰۰ ریال خریداری کرده‌اید. در سال حاضر این تعداد سهم را به ارزش هر کدام ۵،۰۰۰ ریال به فروش می‌رسانید. در این میان اگر سود نقدی ۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال نیز دریافت کرده باشید، نرخ بازگشت سرمایه شما به قرار زیر است:

نرخ بازگشت سرمایه سالیانه

یکی از محدودیت‌های نرخ بازگشت سرمایه این است که مدت زمان سرمایه‌گذاری را در نظر نمی‌گیرد. بنابراین برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه در دوره سرمایه‌گذاری می‌توان از نرخ بازگشت سرمایه سالیانه استفاده کرد.

معادله نرخ بازگشت سرمایه سالیانه به صورت زیر است

n = تعداد سال‌هایی که دارایی نگهداری می‌شود.

برای مثال فرض کنید که نرخ بازگشت سرمایه شما بر روی یک سهم ۵۰%  در مدت ۵ سال است. به صورت شهودی و ساده، محاسبه نرخ بازگشت سرمایه سالانه این دارایی را می‌توان ۱۰% در نظر گرفت. البته این روش یک محاسبه تقریبی است زیرا اثرات بهره مرکب را نادیده می‌گیرد که می‌تواند تفاوت قابل ملاحظه‌ای طی زمان ایجاد کند.

هرچه مدت زمان سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، تفاوت بین نرخ بازگشت سرمایه و نرخ بازگشت سرمایه سالیانه بیشتر خواهد شد.

با استفاده از معادله بالا، نرخ بازگشت سرمایه سالیانه در این مثال بدین صورت محاسبه می‌شود:

مشاهده می‌کنید که نرخ بازگشت سرمایه سالیانه به دست آمده از معادله ارائه شده با نرخ بازگشت سرمایه سالیانه حدودی، متفاوت است.

از این معادله برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه برای مدت زمان کمتر از یک سال نیز می‌توان استفاده کرد.

برای مثال فرض کنید که نرخ بازگشت سرمایه برای شش ماه  ۱۰% است. نرخ بازگشت سرمایه سالانه به صورت زیر است:

۶ ماه در واقع نصف یک سال است و عدد ۰٫۵ در توان فرمول به این دلیل است.

مقایسه سرمایه‌گذاری‌ها و نرخ بازگشت سرمایه سالانه

یکی از مزایای استفاده از نرخ بازگشت سرمایه سالانه مقایسه بازده چندین دارایی و ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های مختلف است. با محاسبه نرخ بازگشت سرمایه سالانه میزان بازدهی هر یک از سرمایه‌گذاری‌ها در مدت زمان نگهداری سرمایه به دست می‌آید و بهترین روش برای بررسی کسب سود یا زیان بر روی یک دارایی است.

برای مثال فرض کنید که نرخ بازگشت سرمایه سهم الف طی ۵ سال برای شما ۵۰% است. همچنین سهم ب نرخ بازگشت سرمایه ۳۰% در مدت زمان ۳ سال برای شما داشته باشد. برای اینکه دریابید کدام یک از این دو سرمایه‌گذاری بازدهی بیشتری برای شما ایجاد کرده است، نرخ بازگشت سرمایه سالانه این دو سهم را باید محاسبه کرد.

همان طور که مشاهده می‌کنید سهم ب بازدهی بیشتری را برای شما به وجود آورده است. شاید بدون محاسبه نرخ بازگشت سرمایه برداشت شما از میزان بازدهی سبد سهام با بازدهی واقعی آن متفاوت باشد. به همین دلیل جهت داشتن استراتژی بهینه برای سرمایه‌گذاری لازم است تا نرخ بازگشت سرمایه مد نظر قرار گیرد.

مزایای نرخ بازگشت سرمایه

یکی از مهم‌ترین مزایای نرخ بازگشت سرمایه، محاسبه ساده و قابل فهم آن است. ساده بودن محاسبه نرخ بازگشت سرمایه بدین معنی است که معادله آن استاندارد و جهانی است و در هر شرایطی قابل استفاده است. استاندارد بودن نرخ بازگشت سرمایه این موضوع را نشان می‌دهد که قابل اعتماد بوده و امکان اینکه از آن تفسیر نادرست به دست آید، وجود ندارد. به عبارت دیگر نرخ بازگشت سرمایه‌ای که بر روی یک سهم در بورس تهران به دست می‌آید، همان معنی نرخ بازگشت سرمایه بر روی یک سهم در بورس نیویورک را خواهد داشت.

در کنار ساده بودن نرخ بازگشت سرمایه، این معیار برای ارزیابی کارایی و بازدهی هر سرمایه‌گذاری قابل استفاده است. همچنین بازدهی سرمایه‌گذاری‌های مختلف با هم با استفاده از محاسبه نرخ بازگشت سرمایه به سادگی قابل محاسبه است.

محدودیت‌های نرخ بازگشت سرمایه

یکی از محدودیت‌های محاسبه نرخ بازگشت سرمایه همان طور که قبلا عنوان کردیم این است که بازدهی یک دارایی را در مدت زمان نگهداری آن نشان نمی‌دهد. این مشکل زمانی قابل توجه است که قصد مقایسه بازدهی چندین سرمایه‌گذاری با دوره نگهداری‌های متفاوت را با هم داشته باشیم. برای مثال اگر نرخ بازگشت سرمایه یک سهم ۳۵% و نرخ بازگشت سرمایه سهمی دیگر ۲۵% باشد، شاید اینگونه به نظر برسد که سهم اول بازدهی بیشتری را کسب کرده است. اما توجه به مدت زمان سپری شده برای کسب بازدهی عاملی است که می‌تواند بر این موضع تاثیرگذار باشد. اگر فرض کنیم که نرخ بازگشت سرمایه سهم اول در مدت زمان ۵ سال و نرخ بازگشت سرمایه سهم دوم در دوره ۲ ساله به دست آمده است، بازدهی سهم دوم بهتر از بازدهی سهم اول است. لذا مدت زمان می‌تواند بر برداشت ما از میزان بازدهی یک دارایی مؤثر باشد. برای رفع این محدودیت سرمایه‌گذاران می‌توانند از نرخ بازگشت سرمایه سالانه استفاده کنند.

یکی از دیگر از محدودیت‌های نرخ بازگشت سرمایه این است که ریسک سرمایه‌گذاری را در نظر نمی‌گیرد. (با انواع ریسک سرمایه گذاری آشنا شوید.) همان طور که شما هم می‌دانید بازدهی یک سرمایه‌گذاری ارتباطی مستقیم با ریسک آن دارد. هر چه که احتمال بازدهی یک سهم بیشتر باشد، پتانسیل ریسک آن نیز بیشتر خواهد بود. برای نمونه سرمایه‌گذاری که بازده انتظاری ۲۰% دارد، ریسک بیشتری از سرمایه‌گذار با بازده انتظاری ۱۰% خواهد داشت. اگر سهامداران تنها بر نرخ بازگشت سرمایه یک دارایی بدون در نظر گرفتن ریسک آن توجه کنند ، احتمال دارد نتیجه سرمایه‌گذاری متفاوتی را از آنچه که انتظار دارند، دریافت کنند.

برخی اوقات ممکن است نرخ بازگشت سرمایه با نرخ واقعی متفاوت باشد. مخصوصا زمانی که هزینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در محاسبه نرخ لحاظ نشود. در نظر نگرفتن همه هزینه‌های خرید و نگهدرای یک دارایی ممکن است نرخ بازگشت سرمایه بیشتری را نشان دهد ولی در عین حال بازدهی غیرواقعی از آن را انعکاس دهد.

سخن آخر

نرخ بازگشت سرمایه معیاری ساده برای اندازه‌گیری بازدهی و سود یا زیان یک سرمایه‌گذاری است. در کنار سادگی نرخ بازگشت سرمایه، این نرخ کارایی کافی برای ارزیابی بهره‌وری یک دارایی را نشان می‌دهد. همچنین معیاری مطلوب برای مقایسه چندین دارایی و بازدهی آن‌ها با هم است. از محدودیت‌های نرخ بازگشت سرمایه در نظر نگرفتن دوره زمانی سرمایه‌گذاری و ریسک سرمایه‌گذاری است. با این حال نرخ بازگشت سرمایه در کنار سایر معیارهای اندازه‌گیری مانند نرخ بازگشت داخلی یا ارزش روز خالص معیاری مناسب برای تجزیه و تحلیل سهام و دارایی‌های مالی است.

[qodef_button size=”medium” type=”solid” text=”سرمایه‌گذاری در صندوق‌های آگاه” custom_class=”” icon_pack=”font_awesome” fa_icon=”” link=”https://agahinvest.com/investing-in-agah-funds/” target=”_blank” color=”#ffffff” hover_color=”” background_color=”#0067b3″ hover_background_color=”#022b6b” border_color=”#0067b3″ hover_border_color=”#022b6b” font_size=”” font_weight=”” margin=””] [views id=”9221″]